بعد از به قدرت رسیدن ملی گرایان نخبگان حزب ادعا کردن مالک فاحشه خانه های
آلمان یهودیان هستن و هدفشان منحرف کردن جوانان آلمانی و فروپاشی فرهنگی
است. بساری از فاحشه ها به آتش کشیده شدن و یا زیر مشت و لگد جان باختن.
مردان و پسرکان ای که تا دیروز بر روی زنان تن فروش میخوابیدن انان را مورد
ضرب و شتم قرار دادن گویا یادشان رفته فاحشه ها سالها سرویس جنس میدادن و
خودشان هم مشتری بودن.
حالا هی بگین ناسیونالیزم بهتر از کمونیسم هست هر دو امتحان خودشون رو دادن
یک سری عکس غمانگیز از زندگی طاقت فرسای کودکان بنگلادشی که از فقر و ناچاری تبدیل به بردگان جنسی شده اند.در محله های فقیرنشین بنگلادشی کودکان تا سن ۱۷ خیلی طرفدار دارن و اکثر غربی ها فقط برای سکس با بچه ها می آیند
یک سری عکس غمانگیز از زندگی طاقت فرسای کودکان بنگلادشی که از فقر و ناچاری تبدیل به بردگان جنسی شده اند
در محله های فقیرنشین بنگلادشی کودکان تا سن ۱۷ خیلی طرفدار دارن و اکثر
غربی ها فقط برای سکس با بچه ها می ایند و در این میان مدوام این کودکان را میکنن.برای هر بار گاییده شدن پول ناچیزی کسب میکنن تا کودکانشان گرسنه نخوابن!
اکثر این کودکان از ۹ تا ۱۷-۱۸ سال مورد استفاده قرار میگیرن و صد در صد از
یکی حامله و بچه دار میشوند که این خود از قیمت فاحشه میکاهد و در اخر از
شدت بدبختی و نداری کودکان خود را به فاحشه خانه میفرستن تا کسب درامد
کنن!!!
عکاس اندرو بیراژ (Andrew Biraj)
Seventeen-year-old prostitute Hashi embraces a Babu, her “husband”, inside her small room at Kandapara brothel in Tangail, a northeastern city of Bangladesh. Many young and inexperienced prostitutes have “lovers” or “husbands” who normally live outside the brothel, occasionally taking money and sex from them in exchange for security in this male dominated society. She earns about 800-1000 taka daily ($9.75 – $12.19) servicing around 15-20 customers every day. Hashi is one of hundreds of mostly teenage sex workers living a painful life of exploitation in the brothel.
Hashi shows Oradexon at Kandapara brothel in Tangail. Oradexon, a steroid used by farmers to fatten their cattle, is taken by prostitutes in order to gain weight and appear “healthier” and more attractive to clients.
Eleven-year-old Shefali gets her eyebrow threaded. Shefali was born in Kandapara brothel as her mother was also a prostitute. She has to serve around 20-25 customers per day. Shefali doesn’t know how much she earns as her Madam takes away all of her income. In exchange she gets food three times in a day and some gifts occasionally.
Nineteen-year-old Lucky embraces her three-month-old son Riyad at Kandapara brothel in Tangail.
Hashi and her Babu.
Feet belonging to Hashi and her Babu.
Sixteen-year-old Maya applies lipstick in front of a customer inside her room at Kandapara.
Hashi stands in front of her small room.
Hashi talks to a customer as Maya waits to get a customer.
A customer jokes with Hashi as she tries to grab him into her room.
Hashi deals with a customer as Maya waits to get one.
Hashi smokes a cigarette before she serves a customer.
Maya waits for a customer.
Maya drinks from a pot after lunch.
Maya stands in the doorway of her room.
A portrait of a child is seen on the wall of Hashi’s room.
Twelve-year-old Mukti applies makeup before serving a customer at a brothel in Faridpur.
Prostitutes apply makeup as they try to attract customers inside a brothel in Faridpur.
Fourteen-year-old Lipi waits for customers at a brothel in Faridpur.
A prostitute stands in front of a makeshift brothel by the river Padma in Faridpur.
A view of a prostitute’s room at a brothel in Faridpur.
An open common toilet is seen at a brothel by the river Padma.
Maya talks on the phone inside her small room at Kandapara brothel in Tangail.
Hashi washes her hair.
Andrew Biraj / Reuters
Hashi stands in front of Kandapara brothel.
Hashi applies her makeup as she prepares for customers.
Hashi talks with a customer.
Seventeen-year-old Nazma rests inside her small room with her child at a brothel in Faridpur, located in central Bangladesh.
Kandapara brothel in Tangail is one of 14 official brothels in Bangladesh. It consists of more than 800 small rooms, which together make up what is in essence a prison for around 900 sex workers.
Seventeen-year-old prostitute Hashi is one of those workers.
Hashi embraces her ‘husband’ in her room. Many young and inexperienced prostitutes have ‘lovers’ or ‘husbands’. They normally live outside the brothel, occasionally taking money or sex from the girls in exchange for security.
It is common practice among prostitutes to take drugs like Oradexon — a steroid used by farmers to fatten their cattle — in order to gain weight and appear “healthier” and more attractive to clients. The drug can be found at any tea or cigarette stall around the brothel. No one needs a prescription to buy it.
Oradexon brings more income but leaves dangerous side effects. It increases the appetite, causes weight gain and makes poorly nourished teens appear healthy and older – attracting clients who prefer girls with “curves”.
A customer jokes with Hashi as she tries to pull him into her room. With rates as low as 50 taka (60 U.S. cents), the need to attract as many customers as possible is desperate.
Maya also works in the brothel. Her son Halim, a four-year-old child, lives with her parents. She cannot save money for him as she has to pay off bills and debts.
Eleven-year-old Shefali, a prostitute, gets her eyebrow threaded. Shefali was born in Kandapara brothel because her mother was also a prostitute. She has to serve around 20-25 customers per day. Shefali doesn’t know how much she earns as her Madam takes away all of her income. In exchange she gets food three times a day and, occasionally, some gifts.
“The young sex workers of this brothel must serve at least 10-15 customers each day”
The evening was quieter than in hectic Dhaka. The gentle breeze of spring surrounded the cold atmosphere of the small town of Tangail, in the northeast of Bangladesh. A short walk through a calm neighbourhood took me to a place that looked similar to any of the country’s slums.
The bright tungsten lights of grocery shops and the high volume of Bangladeshi pop music from the tea stalls mesmerised the whole area. Between these stalls, the alleyways on the other side of wide drains were dark. Following my fixer I suddenly found myself inside one of these narrow lanes, where young girls with heavy makeup and colourful clothes were lined up. The girls of different ages, though mostly teenagers, tried to draw the attention of men by laughing, chuckling and pulling their hands.
The neighbourhood, which consists of around 100 buildings with more than 800 small rooms, is one of the 14 official brothels of Bangladesh. But in essence it is a prison for around 900 sex workers.
The young prostitutes in this brothel must serve at least 10-15 customers each day. Being a “Chukri’ or bonded girl, they are bound to follow the orders of their Sardarni (house owners, who were prostitutes themselves before and purchase girls to run their businesses).
“When I first took a customer; I didn’t realise what was going to happen. He raped me again and again. It was bleeding severely and I was crying. I didn’t have any idea what sex is,” said Hashi, who has been working as a prostitute since she was 10.
“I used to serve customers one after another during the whole day. I don’t know how many, but I guess I had to serve around 20-25 customers in a day. I found at least four to five customers waiting in front of my room after waking up in the morning,” said Hashi inside the brothel.
Hashi cleaned some small fish as she prepared dinner. She didn’t get any customers that whole day. I noticed that despite her age, physically she looks mature.
It is common practice among prostitutes of Kandapara brothel to take steroids like Oradexon — used by farmers to fatten their cattle — in order to gain weight and appear “healthier” and more attractive to clients. The drug can be found in any tea or cigarette stall around the brothel. No one needs any prescription to buy it.
“Six to seven years back my Sardarni forced me to take a tablet; I didn’t know that was a drug. She said, I have to look more healthy and beautiful. I first rejected her offer. She beat me up and stopped giving food. She threatened me and reminded me about my loans.” Hashi told me inside her small, packed room.
“Four years ago my Sarderni left me as she needs young girls to run her business. But I have no choice to go back to normal life anymore. I have a four-year-old son. I gave him to one of my relatives. I can’t even go to see him for last couple of years.”
“In this brothel customers always look for healthy girls. I take Oradexon. I need customers to pay my bills and repay my loans. I hope to save some money for my son. If I don’t get customer, how can I survive? I have to pay 6,600 taka ($8-.48) rent for this small room. Every evening debtor knocks at the door for money. If I don’t get any customer in a day, I cannot eat in the next day.”
According to research by ActionAid, sex workers between 18 and 25 years of age are most prone to taking the drug Oradexon as they need to attract clients and entertain them in the way their competition does. The drug’s side effects include headaches, chest pains, skin rashes, gastric, swelling of the body, stomach aches, high blood sugar and pressure.
Shipra Gowshami, a lawyer and human rights activist, who has been working with the sex workers of Faridpur for a long time said, “Steroids are a life-saving as well as a life-destroying drug, which is used by sex workers in poor countries very desperately. Lack of awareness, easy availability and malpractice of quacks are the prime causes.”
As I roamed around the brothel seeking an opportunity to portray their situation through my camera, Maya, a sixteen-year-old sex worker welcomed me in her tiny room. She offered me food, and became surprised when I accepted her offer. Sex workers are treated as untouchables in the conservative Muslim society of Bangladesh.
For the last eight years, Maya has been working as a prostitute at Kandapara brothel. She earns about 300-500 Taka per day ($0.85 – $1.22) serving around 15-20 customers every day. Maya’s four-year-old son Halim lives with her parents in another town, Barisal. Maya can’t save enough money for her child as she has to pay a lot of bills and is in debt.
“When I was under my Sardarni, I didn’t know how much I used to earn, because my Sardarni took away all my income. In exchange she served me food three times a day. For me, that was enough. I couldn’t tolerate the pain of hunger,” Maya said.
“But when my Sardarni left me, I was all alone and couldn’t even eat properly during the day. I was drying up, there was no glow in my face. I noticed my number of clients was decreasing. I started to take back the medicine just to survive.”
“After taking the drug Oradexon, I found myself very fresh. It increased my appetite and I started feeling more hungry. I feel more proud in myself.” Sitting in Maya’s room, I found several mouse holes in the floor.
“I couldn’t save even a single paisa for myself or for my son. I need more clients to raise my son. In this atmosphere of my shattered room, no clients want to visit. I weep silently every night. I weep for myself, as I don’t see any future. I weep for my son, as I rarely meet him,” said sixteen-year-old Maya.
دنیا میرکتولی:
فیلمسازی ست یگانه؛ با سبکی یکه و خاص. که از همان فیلم اولش «نان و کوچه»
(۱۳۴۹) در مسیری که دیگران گام گذاشته بودند، نرفت و در جست و جوی کشف راه
های تازه ای در سینما بود. عباس کیارستمی در طی
بیش از ۴ دهه فعالیت حرفه ای در سطح اول سینما یک آدم واقعا نوآور با ذهنی
نوآورانه بوده که هیچوقت نخواسته در قالب های قدیمی کار کند. آثار او چه
وقتی به سراغ کارهای تجربی و خلاف عادت رفته و چه وقتی به سینمای استاندارد
و متداول نزدیک تر شده، همیشه به لحاظ فرم روایی و ساختاری نکاتی بدیع و
چالش برانگیز در بر داشته و به عنوان حرکت جدیدی در سینما ثبت شده است.
فیلمهای کیارستمی باعث شده که مخاطبان، سینما را از دریچه ای تازه ببینند،
مرزهای معمول را بشکنند و وارد محدوده های تازه ای شوند. برای کسانی که
ذهنشان به حجمی از تئوری های رایج سینمایی عادت کرده و یا گاردشان را برای
تماشای آثاری سنت شکن باز گذاشته اند، دیدن بداعت ها و بازیگوشی های سینمای
کیارستمی خالی از لطف نیست و هر صحنه اش تجربه ای نو محسوب می شود.
سینمای کیارستمی ظاهری سهل و ممتنع، و سبک و سیاقی توأمان ساده و پیچیده و
ظریف و غنی دارد؛ که از سطح روزمرگی های زندگی عبور می کند و به عمق
ریزترین پیچیدگی های مسائل و روابط انسانی نگاه می اندازد. این فیلمها آرام
پیش می روند و نماهای ساکن و طولانی و موتیف های تکرار شونده در آنها
فراوان اند. اما معمولی ترین کلمه و معمولی ترین اتفاق در این آثار چنان با
دقت و سنجیده سر جای خودش قرار می گیرد که به لحظه هایی حقیقی تبدیل می
شود و ناگهان درخشش پیدا می کند. این نوع سینما حاصل یک جور نگاه به زندگی و
تمرکز روی اجزای جهان پیرامون است و دستیابی به آن کار ساده ای نیست. نکته
ای که بسیاری از مقلدان کیارستمی در ایران به آن توجه نکرده اند. از همین
روست که کیارستمی اولین فیلمساز ایرانی بود که آثارش فارغ از خاستگاه
جغرافیایی-فرهنگی اش به آن سوی مرزها رفت، معیارهای زیبایی شناسی اش در
ابعاد بین المللی ستایش شد، و به دنبال آن کشف تدریجی سینمای ایران آغاز
شد.
سکانس پایانی «زیر درختان زیتون» می تواند نمای تمام و کمال
سینمای عباس کیارستمی باشد. یکی از حیرت آورترین سکانس های تاریخ سینما
وقتی خلق می شود که کیارستمی به اشتیاق و عطش تماشاگرش برای دیدن ادامۀ یک
ماجرای عاشقانۀ وهم انگیز بی اعتنایی می کند؛ دوربین اش را با احتیاط از یک
مسیر جلوتر نمی برد و از دور حادثه را تعقیب می کند. او می خواهد هر مخاطب
آن صحنه را با قوۀ تخیل و با سلیقۀ خودش در ذهن اش بسازد. ذات جذابیت آثار
کیارستمی در نظر دوستداران سینمایش همین «حذف»هایی ست که تماشاگر را در
درک و تعبیرهای مختلف از فیلم آزاد می گذارد. نکته ای که در «ده» و بعد در
«شیرین» به نقطۀ اوجش رسید. فیلمهایی که نشان داد کیارستمی علاوه بر
خلاقیت، چه قدر اهل خطر کردن است. او در «شیرین» خودِ فیلم را حذف کرد و
فقط صدا و موسیقی اش را باقی گذاشت و ری اکشن تماشاگران را؛ تا مخاطب در
جایگاه کارگردان قرار بگیرد و فیلم را به طور کامل برای خودش خلق کند. فکر
کنید به اندازۀ تماشاگران این اثر، فیلم «شیرین» وجود دارد.
با
وجود اینکه بین آثار عباس کیارستمی نوعی انسجام و پیوستگی وجود دارد، اما
هر فیلم او اثری با ارزش های خاص خودش به شمار می آید و در روند کلی سینمای
فیلمساز گامی رو به جلوست. این سینما مخاطب را وادار می کند تا شیوه های
جدیدی برای نگریستن به سینما بیابد. هر فیلم کیارستمی درسی ست برای سینما و
نویدی ست از قدرتهای ناشناخته و آیندۀ پر بار این مدیوم تأثیرگذار.
درباره «شبي عالي براي سفر به چين» اثر «ديويد گيلمور»
اِي هِلالك ناخن‌هايت ده‌بار بلورِ حيات…
آرمين ابراهيمي
«شبي عالي براي سفر به چين» به ظاهر رمان
ساده‌يي است كه روايتي يك‌خطي دارد و راوي‌اش همه‌چيز را با ريتمي متعادل و
در تكه‌هاي مختلف يكسان پيش مي‌برد. اما در عمل، اثري است دگرگون‌كننده و
به‌شدت تلخ، با نثري قوي و تصويرسازي‌هايي معركه. با اتمسفرهاي ويژه‌يي كه
در سينما هم به سختي به دست مي‌آيند و صرفا مربوط به هنرهاي بصري‌اند و
آماده كردن مواد تماشاكردن‌شان از راه تخيل چندان كار ساده‌يي نيست
كتاب را نيمه‌شبي ملس دست گرفتم و با پلك‌هايي كه سخت به باز ماندن رضايت
مي‌دادند، و خستگي عميق سفر، يك‌نفس، تا آخرين صفحه خواندم. روشني كه زد،
در «اتاقِ ميهمان» خانه‌يي در محله‌يي غريبه، در محاصره ساختمان‌هاي بلند و
توي نسيمِ ملايمي كه پرده‌هاي پنجره را مي‌رقصاند، نشسته بودم و به آنچه
بر سرم آمده بود، فكر مي‌كردم. تجربه‌يي بود به غايت مهلك. مثلِ راه رفتن
روي يك طنابِ تنك كه به سقوط با سر روي آسفالت و نيستي محض و يأسِ كامل
مي‌رسد. سرشار از ماليخولياي كشنده و اميدهاي پررنگي كه همه تو خالي از آب
درمي‌آيند و دل به هيچ‌كدام‌شان نمي‌شود بست. شبيه طرف‌شدن با حقيقت،
آن‌طور كه هست و نه چنان كه در خيال و رويا وجود دارد؛ حقيقتي ناگزير كه
مي‌تواند آدم را از پا در‌آورد. تنها به واسطه عشقي كه اساس همه‌چيز است و
غيبت تدريجي‌اش قهرمان (يا بخوانيد: ضد قهرمان) را به فروپاشي مي‌رساند. آن
هم نوعي خودويرانگري كه از كليشه‌هاي رايج قصه‌گويي مدرن فاصله دارد. «شبي
عالي براي سفر به چين» به ظاهر رمان ساده‌يي است كه روايتي يك‌خطي دارد و
راوي‌اش همه‌چيز را با ريتمي متعادل و در تكه‌هاي مختلف يكسان پيش مي‌برد.
اما در عمل، اثري است دگرگون‌كننده و به‌شدت تلخ، با نثري قوي و
تصويرسازي‌هايي معركه. با اتمسفرهاي ويژه‌يي كه در سينما هم به سختي به دست
مي‌آيند و صرفا مربوط به هنرهاي بصري‌اند و آماده كردن مواد
تماشاكردن‌شان از راه تخيل چندان كار ساده‌يي نيست. «ديويد گيلمور» (كه
حتما شما هم اولين بار مثل من با خواننده/گيتاريست گروه «پينك فلويد»
اشتباهش مي‌گيريد)، در اين رمان كه از مشهورترين نوشته‌هايش است و نه فقط
در كانادا زادگاهش كه در اغلب كشورهاي دنيا درخشيده، تمي را دستمايه كارش
قرار مي‌دهد كه پيش از اين نيز بارها در ادبيات و سينماي مدرن به آن
پرداخته شده و به نتيجه‌يي مي‌رسد كه –به‌خصوص اين‌روزها- گرچه مي‌توان در
دايره كليشه قرارش داد ولي نمي‌شود از شيوه خاص پردازش او به تمام اينها
شوكه نشد. او فضايي را مي‌سازد پر از موقعيت‌هاي سخت و تنهايي‌هاي زخم‌آور،
هفته‌هاي يك‌نفره متلاطم و به در بسته خوردن‌هاي بي‌شمار؛ با مرد
پاك‌باخته‌يي كه خيلي زودتر از آنچه توقعش را داريم، دست از اميدواري
بيهوده برمي‌دارد و بي‌خيال «زنده بودن» مي‌شود. مي‌رسد به جايي كه ديگر
بيداري‌اش فرق چنداني با خواب دائم ندارد. به بيهودگي وقت مي‌گذراند،
اطرافيانش را از خودش مي‌راند، دست و پا مي‌زند و دست و پا مي‌زند و جالب
اينجاست كه برخلاف نظر خواننده كتاب، مرد، به هيچ نتيجه‌يي نمي‌رسد. اصولا
بايد بعد از سيل يكسري حوادث نااميدكننده، قهرمان يا قهرمانان درام، به
دستاويزي براي ادامه دادن زندگي برسند يا دليلي براي حيات بيابند، ولي
قهرمان ما اينجا در صفحات آخر كتاب نتيجه مي‌گيرد كه بايد بميرد. بايد
بميرد تا از رنجي كه مي‌كشد خلاص شود.
«از پنجره اتاقم منظره بيرون را كه مثل تابلو، نقاشي بود، مي‌ديدم. ساحلي
در آن سوي شهر و پشت آن كوه‌هاي آبي‌رنگ. هميشه وقتي با تاكسي به فرودگاه
برمي‌گشتم به خودم قول مي‌دادم كه روزي دور آن كوه‌ها خواهم گشت. شهرهايي
كه زمين‌شان قرمز بود و همه در آنجا عينك آفتابي مي‌زدند. شنيده‌ام كه از
بالاي آن كوه‌ها مي‌تواني كوبا را ببيني.»
داستان خيلي ساده است: مردي به اسم «رومن»، پسرش «سايمون» را گم مي‌كند.
سايمون پيدا نمي‌شود و رومن خودش را با قرص‌‌هايي كه روزي اتفاقي در
دستشويي خانه‌يي براي اجاره پيدا كرده، توي دريا، روي قايقي كه از
صاحب‌هتلي دزديده (يا به امانت گرفته) مي‌كشد. اما شرح آنچه پس از ناپديد
شدن سايمون تا سفر به منطقه مرگ/زندگي بر رومن مي‌رود، سقوط تدريجي‌اش به
دام بيدارخوابي‌هاي تمام‌نشدني، جست‌وجوي بي‌نتيجه‌اش و به در هر خانه‌يي
زدن براي رسيدن به سرنخي از سايمون، به‌هم‌زدنش با همكاران و استعفادادن از
شغلي مناسب در تلويزيون كه او را به چهره‌يي- كم و بيش- مشهور تبديل كرده
بود، سر و كله زدن با ساعت‌هايي كه انگار به هيچ شكلي قرار نيست
سرگرم‌كننده -يا حتي فقط قابل تحمل- شوند، و تمام راه خيسي كه رومن مي‌رود
تا اول به خودش ثابت كند سايمون زنده است و بعد به خودش دلداري بدهد كه
جايي امن، در بهشت، پيش مادرش است، همه، كاري با آن يك‌خط خلاصه داستان-
به ظاهر- ساده مي‌كنند كه شايد تصورش از دور، تنها با خواندن عنوان كتاب،
دشوار باشد. وصف حال خراب رومن، رها شده در شهر، چنان است كه مي‌تواند نفس
آدم را بگيرد. گيلمور با موشكافي ستايش‌برانگيزي جزييات صحنه‌ها را مي‌كاود
و تنها آن بخش‌شان را كه به كار فضاسازي مي‌آيند، انتخاب مي‌كند و كنار هم
مي‌چيند. شرح صحنه‌ها به اندازه كافي گيرا هستند كه نويسنده دست به دامن
«صحنه‌هاي سوخته» نشود و تمام چيزهايي كه مي‌گويد، به سياق يك رمان پليسي
خوب، در نقطه‌يي دور از ذهن به كار معنا بخشيدن به پاره‌هاي ديگر قصه
بيايند. پليسي كه اول رمان به او برمي‌خوريم و بارها در ميانه‌هاي روايت
رومن را به بازداشت كردن تهديد مي‌كند و هشدار مي‌دهد دزدكي به خانه
همسايه‌ها سرك كشيدن و دنبال سايمون گشتن، اصلا قانوني نيست، در آخرين
صحنه داستان هم حضور دارد اما دقيقا برعكس آنچه در يك رمان پليسي/جنايي از
آن استفاده مي‌شود، عمل مي‌كند. در يك رمان معمولي، اين پليس كه در صحنه
آخر، توي ساحل، مي‌آيد جلوي قايق را مي‌گيرد تا حال و احوالي كرده باشد،
قهرمان را از خودكشي كردن منصرف مي‌كرد. اما اينجا، وجودش، مطلقا كاربردي
ندارد. مي‌آيد جلو سلامي مي‌دهد و قايق را با مسافرش رها مي‌كند تا برود
خودش را بكشد. دقيقا مثل ساير عناصر فرعي. اين يكي از سنت‌شكني‌ها و
كليشه‌گريزي‌هاي نويسنده كتاب است. مثلا «جسيكا» همكار رومن در تلويزيون را
به ياد بياوريد. در رمان جرقه‌هاي گنگي از شروع يك رابطه بين او و رومن به
چشم مي‌خورد و قرار ملاقاتي هم خارج از دفتر كار با هم مي‌گذارند اما با
وجود تصور مخاطب، ادامه پيدا نمي‌كند و جسيكا تا آخرين دقايق هم به سراغ
رومن نمي‌آيد. رومن را، صرفا به خاطر اشتباهي كه از او سر زده، از زندگي‌اش
حذف مي‌كند. همين‌طور زن رومن يعني «م». تمام مدت حس مي‌كنيم كه او
سرانجام، برخلاف اين همه بدخلقي كردن و مقصر دانستن مرد در گم‌شدن سايمون،
احتمالا يك جايي كوتاه مي‌آيد و دست شوهرش را مي‌گيرد و كمكش مي‌كند بلند
شود. اما او رومن را از خانه بيرون مي‌اندازد و در آخرين مكالمه، خيلي
رسمي، مي‌گويد «خداحافظ». يا حتي آخرين بارقه‌هاي اميد: زن زيبايي كه در
هواپيما مي‌خواهد سر صحبت را با رومن باز كند و بعد بار ديگر رومن او را در
رستوراني صدا مي‌زند و به نوشيدني دعوتش مي‌كند. مدام با خودمان مي‌گوييم
حالاست كه بين اينها گفت‌وگويي دربگيرد كه رومن را از فكري كه دارد و
تنهايي سختي كه تحمل مي‌كند، رهايي ببخشد. اما اين‌طور نمي‌شود. انگار رومن
تا روز آخر منتظر نشانه‌يي بوده تا زنده بماند، مثل روي خوش زنش يا مصاحبت
با جسيكا، اما آخرين روز كه همه‌چيز طنيني عادي اما شوم دارد، گرچه اين
اتفاق از سوي ديگر رابطه، يعني زن، مي‌افتد او ديگر تصميم‌اش را گرفته. اين
بي‌كاركرد بودن عناصر و منفعل بودن اشخاص و چيزها، نگارنده را ياد نقش
«چاقو» در فيلم «بازي‌هاي بامزه» (ساخته «ميشاييل هانكه») مي‌اندازد. آنجا
هم ما اوايل فيلم تاكيد بر چاقو را داريم و حس مي‌كنيم اين سلاح قرار است
جايي به كمك كاراكترها بيايد و در سكانس نهايي وقتي زن دست و پا بسته چاقو
را نزديك دستش مي‌بيند، تقريبا به علت حضورش مطمئن مي‌شويم. اما نتيجه خلاف
تصور ما است: يكي از پسرهاي متجاوز چاقو را برمي‌دارد و مي‌اندازد توي آب.
به همين سادگي. انگار دارد پوزخند مي‌زند به مدل‌هاي كلاسيك قصه‌گويي و
تصويري كه از «پايان فاجعه» ارائه مي‌دادند.
«بيست دقيقه پارو زدم و بعد وقتي حسابي از ساحل دور شده بودم و ديگر ريموند
را نمي‌ديدم، آنجا كه خط ساحل به‌شكل نقطه‌هاي كوچكي از نور بود، شيشه
قرص‌ها را از جيبم بيرون آوردم. فكر كردم جريان آب مرا از اينجا خواهد برد.
بعد به ياد ودكاي روسي افتادم. آن را در اتاقم جا گذاشته بودم. يك لحظه
احساس كرختي كردم. حتي اين هم نشد، اين هم نشد. تعدادي قرص در دستم ريختم و
آنها را در دهانم انداختم، چند تا از آنها به سختي پايين رفتند، مثل حشره
اما تقريبا تمام آنها را قورت دادم. بعد مشتم را از آب دريا پر كردم و به
دهانم ريختم.»
انگار حالا ديگر چندان فرقي هم ندارد كه كسي جايي منتظر او باشد يا نه، چون
او تصميم دارد با قايق دزدي چنان از ساحل دور شود كه هرگز نتوانند اثري
ازش پيدا كنند، چون كسي نمانده كه او را دوست داشته باشد. مدت‌هاست حتي
پليس‌ها هم سري به او نمي‌زنند و كاري به كارش ندارند و مي‌گذارند آشفته و
پريشان براي خودش بپلكد. تا ظهر بخوابد، به كلاب‌هاي رقص سر بزند، قرص
بخورد، دنبال آرامش بگردد، به مراسم تدفين آشنايان قديمي برود، همسايه‌هاي
قديمي‌اش را بترساند، دزدكي وارد يك قبرستان شود، به جاهايي كه روزگاري با
«م» مي‌رفته، سر بزند و از خاطره لبريز شود، از خودي كه در آينه مي‌بيند،
تعجب كند و تلوتلوخوران برسد به مقصدي عجيب: گرفتن يك بليت رفت و برگشت به
بهشت! انگار همچنان، تا آخرين فرصت، منتظر است نشاني از سايمون بيابد؛ رد
پايي كه مطمئن‌اش كند سايمون زنده است. اما نشانه‌يي در كار نيست. هر چه
هست روي تلخ حقيقت است كه زشتي‌اش گريبان او را رها نمي‌كند. از يك‌جايي به
بعد فقط قرار است باران حوادث بر سر و رويش ببارد. اوايل، بعد از چند
ولگردي تلخ و تماشاي روي ديگر سكه، تصميم مي‌گيرد خودش را با كار مشغول
كند: «هيچ‌وقت بيشتر از متني كه برايم نوشته شده بود سوال نمي‌كردم. در
واقع 10 سوال كه به طور منظمي تايپ شده بود و جسيكا هر روز صبح آن را به
دستم مي‌داد. زني كه با اسپاگتي پل ساخته بود، سياستمداري كه تركشي در
شانه‌اش بود، هنرپيشه‌يي تلويزيوني كه تازه در فيلمي نقش اول را بازي كرده
بود، فرقي نمي‌كرد. من 10 سوالم را مي‌پرسيدم و بعد خداحافظي مي‌كردم.»
اما اين روال چندان دوام نمي‌آورد. «م» رومن را از زندگي‌اش خط مي‌زند و
رومن كه كنار زنش (يا زن سابقش) هم چندان خوب نمي‌خوابيده به يك هتل مي‌رود
و در هتل وضع بيداري‌ها بدتر خواهد شد. خود كتاب در اصل با همين مشكل
بي‌خوابي افتتاح مي‌شود و راوي مي‌گويد بعد از آن ماجرا ديگر نتوانسته درست
بخوابد. دليل فروريختن زندگي شغلي و- به دنبال آن- وضع روحي رومن هم در
اينجا ريشه دارد كه او براي فقط كمي خوابيدن به قرص‌خوردن پناه مي‌برد.
قرص‌خوردن باعث بروز رفتارهايي مي‌شود كه از چشم ارباب تلويزيون دور نيست.
تلويزيون عنصر «غيرخودي» را دوست ندارد و هركس جلوي دوربين‌ها شيك و سرزنده
و مودب و خوش بر و رو نباشد و با ميهمان‌هاي برنامه شوخي‌هاي استاندارد
رد و بدل نكند به پشت دوربين‌ها پرتاب مي‌شود و جاي او را خيلي راحت پر
مي‌كنند. پس تلويزيون براي بيرون‌كردن رومن نياز به تلاش فوق‌العاده‌يي
ندارد. كافي است نگاهي به حال و روز پدر بي‌خواب كوچه‌گرد بيندازد. رومن از
وقتي شغلش را از دست مي‌دهد ديگر نمي‌داند چطور وقتش را پر كند و اين دليل
مهم‌تري براي ول‌گردي‌هاي بي‌سرانجام و در نهايت تصميم به سفركردن و
گذراندن «تعطيلات» است. شوخي با «تعطيلات» و گرفتن بليت رفت و برگشت، به
نظرم، تا حدي از همين دست انداختن زندگي روزمره مي‌آيد. ماجرا خود به خود
مضحك است: دور و بري‌هاي مرد آسيب‌ديده به جاي آنكه به كمكش بروند، سعي
مي‌كنند آجرها را از زير پايش بردارند تا سريع‌تر سقوط كند. رييس مهربان
ديروز و همكار مودب سر به زير و پليس وظيفه‌شناس و همسر دوست‌داشتني، تبديل
مي‌شوند به آدم‌هايي كه دوست دارند سقوط رومن را ببينند.
بگذاريد چند سوال حياتي را كه قصه بي‌جواب باقي مي‌گذارد و نقش حساسي هم در
جهت‌دهي‌اش دارد با شما در ميان بگذارم: سايمون، بچه رومن، چگونه كشته
مي‌شود؟ ما مي‌فهميم شبي از شب‌ها كه رومن بچه‌اش را مي‌خواباند، تصميم
مي‌گيرد سري به يك كافه بزند تا به موسيقي گوش بدهد و از بيشتر كسل‌شدن
جلوگيري كند اما وقتي يك ربع بعد برمي‌گردد خانه، مي‌بيند در باز مانده و
خبري هم از سايمون نيست. همسايه‌ها مي‌گويند بچه‌يي را ديده‌اند كه رفته
روي ايوان جلوي خانه و پدرش را صدا مي‌زده. ما، پليس‌ها، رومن و مادر
سايمون «م» تا پايان كتاب نمي‌فهميم بچه چطور كشته شده. حتي نمي‌فهميم
واقعا كشته شده يا نه و اين سوال مهم دوم است كه آيا سايمون به قتل رسيده
يا هنوز شايد جايي خيلي دورتر زنده است؟ تنها دليل ما براي پذيرفتن اينكه
«سايمون مرده» خواب‌هاي پدرش، رومن است كه او را در كنار مادرش در بهشت
مي‌بيند. از مادرش مي‌پرسد سايمون در آنجا پيش اوست و مادرش جواب مثبت
مي‌دهد و بعد هم توي خواب‌هايش سايمون را ملاقات مي‌كند. اما در پايان
كتاب، وقتي رومن با همين منطق، بر مبناي خواب‌هايش و با اجازه گرفتن از
پسرش خودكشي مي‌كند و به همان خانه زنگوله‌دار مي‌رود جز سايه يك بچه چيز
ديگري نمي‌بيند و وقتي جلوتر مي‌رود و در مي‌زند كسي جوابي نمي‌دهد (طبق
احكامي كلي كه راه آدم‌هاي خودكشي‌كرده را از راه مرده‌هاي ديگر جدا مي‌كند
و نمونه‌اش را هم در فيلم «چه روياهايي كه مي‌آيند» ديده‌ايم، طبيعي هم
هست كه رومن به جاي ديگري جز شهر پسرش رسيده باشد). نكند سايمون در
خواب‌هاي رومن تنها بازتاب گنگي از تصاوير واقعي زندگي‌اش بوده؟ (مثل همان
تصوير «بچه‌يي روي ايوان» كه مي‌گويد بارها و بارها در ذهن تكرارش كرده.)
نكند سايمون نمرده و اين تنها خيالات رومن در برخورد با واكنش‌هاي روزمره و
بي‌تفاوت مردم اطراف است كه او را به اين تصور مي‌رساند؟ سوال سوم درباره
رابطه سايمون و زنش «م» است. چرا زن او با وجود آن همه خاطره مشترك و
همدردي و آگاهي‌اش به عشق –تقريبا- قابل‌تشخيص رومن، اسم مخفف دارد؟ چرا
رابطه زن و مرد با هم شكرآب است و زن تحمل ديدن مرد را ندارد؟ صدايي، انگار
صداي يكي از پليس‌ها، چند بار در گوش رومن از او مي‌پرسد «باهاش چي كار
كردي؟».آيا اين سوال خطرناك كه بي‌جواب هم مي‌ماند، خشونتي كه رومن روي
پدرخوانده جسيكا بروز مي‌دهد (بلند مي‌شود و مرد 70 ساله را توي رستوران
زير مشت و لگد مي‌گذارد) و همين‌طور نفرت «م» از او با هم در ارتباطند؟ اين
حجم از ابهام‌گرايي در درامي با مايه‌هاي جنايي در عين داشتن «جذابيت
شگفت‌آور رازآلودگي» و منطقي‌كردن نتيجه پاياني‌اش، به پيدايش محورهاي
عجيبي دامن مي‌زند: محض نمونه اينكه از راهي كاملا غيرمتعارف به سمت
غرابت‌زايي با قهرمان مي‌رود. راوي خود قهرمان است و او آدمي است –نسبتا-
منطقي و عاقل اما از سويي به چيزي به نام «خواب» باور دارد كه شايد (با
توجه به آن خانه زنگوله‌دار خالي و موضوع بهشت و جهنم و خودكشي) چندان زمين
استواري براي راه رفتن نباشد. اين باعث مي‌شود فاصله عميقي بين حقانيت
گفتار رومن و باور ما از وضع فلاكت‌بار او به وجود بيايد.آيا او درباره
همه‌چيز و همه‌كس راست مي‌گويد يا تا حدي هم توي توهمات خودش زندگي مي‌كند؟
شبي عالي براي سفر به چين را مي‌توانيد با كتاب «استخوان‌هاي دوست‌داشتني»
نوشته «آليس سبالد» مقايسه كنيد كه در جهان درخشيد و «پيتر جكسون» هم فيلمي
فوق‌العاده از آن ساخت كه نه فقط ظرافت‌هاي قصه را به آساني منتقل مي‌كرد
بلكه حتي مي‌شد نسبت به كتاب، زيباترش ناميد. هر دو، قصه‌هايي درباره مرگ
ناهنگام يك كودكند و والديني را نشان مي‌دهند كه پس از نيستي فرزندشان به
سخت‌ترين بحران‌ها دچار مي‌شوند. تفاوت اما در نوع رويكرد است. ما درباره
مرگ سايمون تنها مي‌توانيم حدس‌هايي كور بزنيم در حالي كه در استخوان‌هاي
دوست‌داشتني مرگ «سوزي» به دست «جرج هاروي» را مي‌بينيم و مي‌فهميم دختر مو
بلوند معصوم چگونه به قتل مي‌رسد. قاتل او را مي‌شناسيم و در طول كتاب
منتظريم به سزاي اعمالش برسد. در حالي كه ديويد گيلمور اينجا تنها در
چارچوب وضع روحي پدر باقي مي‌ماند و حتي فضاي چنداني به مادر سايمون هم
نمي‌دهد. فقط مي‌فهميم حال «م» نا‌بسامان است و ديگر وارد جزييات روحي‌اش
نمي‌شويم. اينجا فقط با ذهنيات مردي طرفيم كه با يك حادثه از ساير آدم‌ها
جدا مي‌شود و زير ذره‌بين قرار مي‌گيرد.
«چند روز بعد از اينكه من برگشتم آمار بينندگان به طور عجيبي بالا رفته
بود، نزديك به يك ميليون بيننده كه تقريبا دو برابر تعدادي بود كه هميشه
داشتيم. حدس مي‌زنم به‌خاطر كنجكاوي مردم بود. مجري برنامه فرزندش را از
دست داده، بگذار نگاهي به برنامه بكنيم.»
رومن در طول كتاب با هيچ كس درد دل نمي‌كند. كسي پاي حرفش نمي‌نشيند و
انگار اين يكي از مهم‌ترين مشكلاتش است (مي‌خواهد با «م» حرف بزند و او
درها را رويش مي‌بندد، مي‌خواهد حرف‌هايش را به گوش جسيكا برساند و او
نديده‌اش مي‌گيرد). هر بار هم كه ديگران قصد دارند با او هم‌كلام شوند،
خودش است كه ماجرا را به هم مي‌ريزد (پيرزن توي فرودگاه، زن توي رستوران).
در حالي كه اگر نيمي از اين روايت دروني را هم براي كسي تعريف كند حالش
بهتر خواهد شد. اين، از انحنا، نقد اجتماع نويسنده هم هست. او دارد
جامعه‌يي را توصيف مي‌كند كه مجري تلويزيونش نمي‌تواند با كسي از دردهايش
بگويد. جامعه‌يي كه انسان در آن تنهاست و يك لغزش كوچك راه سقوط را براي
آدم هموار مي‌كند. خواندن« شبي عالي براي سفر به چين» كار ساده‌يي نيست.
چون مي‌آزارد. چون شكنجه مي‌دهد. چون وصف حال روح شكست‌خورده‌يي است كه
خودش را به در و ديوار مي‌كوبد و آرام نمي‌شود و هيچ چيز نمي‌تواند تسكينش
دهد. رفتن به سراغ روانپزشك، وقت‌گذراني در مكان‌هاي خاطره‌انگيز، دنبال
سوزني در انبار كاه گشتن يا هر كار ديگري. پايان باز قصه هم بخشي از همان
آزارندگي است. پاياني است نامطمئن و معلق و مبهم و معلوم نمي‌كند رومن
درباره صحت خواب‌هايش حق داشته يا نه، خواب‌ها فقط راهي بوده‌اند براي خود
را دلداري دادن. «به راه رفتن ادامه دادم، راه رفتن و فكر كردن. بايد چيزي
براي نوشيدن پيدا كنم. داشتم به يك پيچ ملايم مي‌رسيدم كه درست روبه‌رويم
يك خانه زردرنگ ديدم. صداي جرينگ جرينگي شنيدم. پسر كوچكي روي ايوان
ايستاده بود و با دست‌هايش روي چشم‌هايش سايه انداخته بود تا نور حباب بدون
حفاظ لامپ چشمش را نزند. برايش دست تكان دادم، پابرهنه به طرف او دويدم
ولي او به داخل خانه رفت. به خانه رسيدم و پايين پله‌ها ايستادم، درست داخل
شعاع نور. زنگوله كوچكي كه با باد حركت مي‌كرد جرينگي صدا كرد. صداي
تلويزيون مي‌آمد كه يك بازي فوتبال پخش مي‌كرد. از پله‌هاي چوبي ناهموار
بالا رفتم و در زدم. گفتم ببخشيد كسي هست؟ جوابي نيامد. دوباره محكم‌تر در
زدم و گفتم ببخشيد من خيلي تشنه‌ام، مي‌تونم بيام داخل؟ و بعد داخل شدم.»
«اي هلالك ناخن‌هايت ده‌بار بلور حيات…» از شعر «هاسميك» سروده «احمد شاملو».
دو سال است «ساراماگو» از جهان رفته و براي هميشه آرام گرفته است. از آنجا
كه ابدا اهل «درد و دريغ» و «آوخ» و سوز و گدازهاي تصنعي و از اين دست
كليشه‌هاي رايج كه در فوت بزرگان و هنرمندان به كار گرفته مي‌شود، نيستم، و
اين طرز برخورد و واكنش را نمي‌پسندم و دور از شأن يك هنرمند مي‌دانم،
مايلم روي هنر نويسندگي و نقاط مثبت شخصيت ساراماگو تاكيد داشته باشم.
به گفته بنياد ژوزه ساراماگو، او در 28 خرداد 1389 از همسرش پيلار،
روزنامه‌نگار اسپانيايي، و دختري كه از همسر اولش داشت، با آرامش و متانت
خداحافظي كرد و خاموش شد. تاكيد ويژه بر «آرامش و متانت» او دارم؛ تظاهر به
احساسات شديد و ملودرام ارزاني ديگران. با خواندن يادداشت‌هاي ساراماگو در
«نوت بوك» كاملا روشن است او زندگي را دوست مي‌داشت و بلد بود چگونه از آن
لذت ببرد. همزمان اما انديشمندي واقع‌بين بود كه مرگ را پايان طبيعي زندگي
مي‌دانست، آن را باور داشت و قبول مي‌كرد. به‌همين سادگي.
ساراماگو 87 سال عمر كرد. نه جوانمرگ شد و نه ناكام از جهان رفت. نخستين
پرتغالي كشوري 10ميليوني است كه به معتبرترين جايزه ادبي جهان دست يافت.
جايزه نوبل ادبيات كه در سال 1998 به او اهدا شد فقط براي رمان «كوري» بود و
نه مجموعه آثارش. اكثر آثار او –به استثناي «فيل» و «قابيل»- به فارسي،
خوب و بد ترجمه شده‌اند. يادآور مي‌شوم هرگز مترجم اولي يك اثر نمي‌تواند
جر بزند و از روي دست مترجم‌هاي بعدي نگاه و كپي‌برداري كند!
خيال ندارم در اين يادداشت به زندگينامه ساراماگو با طول و تفصيل بپردازم
يا فهرست آثارش را با تاريخ‌هاي ذي‌ربط بياورم. اين كار را سايرين كرده و
مي‌كنند و مشكل هم نيست. فقط اكتفا به اين يادآوري مي‌كنم كه ساراماگو در
خانواده‌اي تنگدست متولد شد. نتوانست تحصيلات دانشگاهي‌اش را به پايان
برساند. براي گذران امور از آهنگري و مكانيكي اتومبيل گرفته تا ترجمه و
ويراستاري و روزنامه‌نگاري كرد و با اينكه به حزب كمونيست كشورش پيوست،
هرگز ادبيات را در خدمت ايدئولوژي به كار نگرفت.
سبك منحصر‌به‌فرد و شاعرانه ساراماگو، تخيل و تاريخ و انتقاد از سركوب
سياسي و فقر را با هم مي‌آميزد. به همين سبب او را به نويسندگان آمريكاي
لاتين به‌ويژه «ماركز» تشبيه كرده و مي‌كنند. اما او خود منكر اين شباهت
بود و مي‌گفت اذعان دارد بيشتر تحت تاثير «سروانتس» و «گوگول» قرار گرفته
است. ساراماگو بر اين باور بود ادبيات اروپا نيازي به تقليد از ادبيات
آمريكاي لاتين ندارد و هر كشوري مي‌تواند از بطن فرهنگش به رئاليسم جادويي
خاص خود دست يابد.
ساراماگو را سفير عالي‌مقام زبان پرتغالي كه توسط 180 ميليون نفر در جهان
تكلم مي‌شود، مي‌نامند. اين بيانگر احترام عميقي است كه پرتغالي‌ها و
ساراماگو به زبان‌شان مي‌گذارند. ساراماگو در «نوت بوك» بارها و بارها با
ارجاع به كاموئيش – حماسه‌سراي بزرگ پرتغال كه در سده شانزدهم مي‌زيست و
تاثير زيادي بر زبان و ادبيات پرتغال به جا گذاشت – با سماجت به همين نكته
اشاره دارد و به زبان پرتغالي‌اش افتخار مي‌كند. نمي‌دانم آيا ما نيز به
زبان فردوسي همين قدر افتخار مي‌كنيم؟
صراحت لهجه ساراماگو كه براي برخي برخورنده است براي من نشانه صداقت اوست.
جايي گفته: «من آدم شكاك و نجوشي هستم. قربان‌صدقه كسي نمي‌روم. نمي‌توانم
تظاهر به لبخند زدن كنم، دوره بيفتم و اشخاص را در آغوش بفشارم و براي خودم
دوست بتراشم.»
فرهنگستان سوئد با ستايش از ساراماگو هنگام اهداي جايزه نوبل ادبيات به وي
چنين گفت: «آثار ساراماگو با تمثيل‌هاي ملهم از تخيل و شفقت و طعنه، ما را
بي‌وقفه وادار به اداركِ واقعيت فرار و مبهم مي‌كند.»
دو واژه كليدي شخصيت ساراماگو براي من «حرمت» داشتن او از انسان و «شفقت»
است كه همواره در نوشتارهايش مشهود است و در جهان تاريك ما نوري اميدبخش.
او تا پايان عمر در گود باقي ماند و از باورهايش دفاع كرد. درود به نگاه
انساني‌اش.
ژوزه ساراماگو بي‌ترديد شايسته احترام و خلاق‌ترين نويسنده عصر ماست. همين.
“کسی که از تنهایی می ترسد، نباید هیچگاه ازدواج کند.”
آنتون پاولوویچ چخوف Anton Pawlowitsch Tschechow نمایشنامه نویس و
نویسندۀ روس در جنوب روسیه در تاگانروگ Taganrog به دنیا آمد. پس از
تحصیلات در رشتۀ پزشکی مشغول به کار شد. اما طی سفر به اروپا و آشنایی با
ناتورالیسم به سرعت به ادبیات رو آورد. وی به عنوان نویسنده، ابتدا با
انتشار طرحهای خنده دار در مجلات سرگرمی و شوخی مطرح گردید، بعد با داستان
کوتاه و در آخر با داستانهایی مشحون از غم جدایی در شهرهایی از روسیه با
فضای روستایی. موضوع کار چخوف اغلب هراس از زندگی و دردهای روحی است. موضوع
نمایشنامه هایش (از جمله: مرغ دریایی،1896؛ عمو وانیا، 1897؛ سه خواهر؛
1901؛ باغ گیلاس، 1904) مشکلات هوشمندی ویژۀ شهرهای کوچک، و به ویژه درد
آگاهی از خلاء در موجودیت چنین شهرهایی است. چخوف پردۀ تک گویی (مونولوگ)
“در باب مضرات تنباکو” را نخستین بار در 1886 برای هنرمند کمدین
گرادوف-اسکولوف Gradov-Sokolov نوشت. در مورد نخستین اجرای این نمایش تک
گویی اطلاعاتی در دسترس نیست، آنچه مسلم است اما، این اثر پس از بارها
بازبینی، تازه در 1903 برای نخستین بار در جلد 14اُم یک مجموعه بر دست
ناشر چخوف، “آ.ف. مارکز” به چاپ رسید. چخوف در اروپا با اجراهای “تئاتر
هنرمندان مسکو” در برنامه های میهمان شهرتی به هم زد، زیرا کارهای وی با
ارائۀ یک سبک جدید اجرایی، تأثیری ماندگار بر تئاتر گذاشت. چخوف به دلیل
ابتلا به سل به ناچار از 1884 در یالتا، واقع در جنوب روسیه و نیز در
اروپای غربی زندگی می کرد. وی در 15. ژوئیۀ 1904 در منطقۀ استراحتگاهی-
درمانی “بادِن وَیلَر” Badenweiler با آب گرم طبیعی و آفتاب فراوان، واقع
در جنوب جنگل “اِشوارتس والد” آلمان چشم از جهان فرو بست.
حجم : ۷۰۰ مگابایت
