سرچشمه گرفته از خوابگرد

پارسال همین روزها، رمان «عروسک‌ساز» مریم صابری را در این جا منتشر کردم که خوش‌بختانه به موردی استثنایی در فضای نوپای نشر دیجیتال ادبیات امروز تبدیل شد. در فاصله‌ای اندکْ خوانندگان بسیار پیدا کرد و نقدها و نظرها بر آن نوشته شد و حتا نسخه‌ی کاغذی‌اش هم در خیابان دیده شد. اکنون نسخه‌ی الکترونیک رمان «میم عزیز»نوشته‌ی محمدحسن شهسواری را به همگان تقدیم می‌کنم. شهسواری برای جامعه‌ی ادبی نامی کاملاً آشنا ست، برای دیگران اما می‌گویم که او داستان‌نویس و منتقد و داور ادبی و مدرس کارگاه‌های رمان شهر کتاب و نویسنده‌ی رمان «شب ممکن» است و «میم عزیز»هفتمین کتاب و چهارمین رمان او ست که متأسفانه امکان انتشار نیافت. ماجرایی هم دارد مجوز آن که به قلم خودش در ادامه‌ی همین مطلب خواهید خواند. 

پیش‌تر هم گفته‌ام که امکان نشر کتاب در اینترنت برای همگان به یک اندازه فراهم است، اما دو مسئله باقی می‌ماند؛ یکی آن که صِرفِ نشر اثر در این شبکه‌ی هزارتو، دیده‌شدن و خوانده‌شدن آن را تضمین نمی‌کند و دیگر آن که هر اثری که روی وب منتشر می‌شود، لزوماً اثری شایان درنگ نیست. همین‌ها مرا بر آن داشت تا از امکان همین خوابگردِ فیلترشده استفاده کنم و زیر عنوان «رمان‌های ملکوت»(یادمان بهرام صادقی) هر از گاه اثری شایان درنگ را منتشر کنم که گرفتار سانسور شده است. اما گام نهایی این مسیر را شما باید بردارید. با مطالعه‌ی آن، معرفی آن، پرینت و بازنشر آن، مرور یا نقدِ آن در رسانه‌های شخصی و عمومی خودتان و سرآخر، واریز داوطلبانه‌ی حق‌ تألیف به حساب نویسنده‌ی اثر.

این دو نکته را هم بگویم که مضمون و زبان این رمان نیز هم‌چون نخستین رمان این مجموعه یعنی «عروسک‌ساز» به هیچ وجه با عرف اجتماعی و اخلاقی جامعه‌ی ایرانی در تضاد نیست و جای بسی تأسف است که شدت سانسور سبب شده ما از خواندن آثاری محروم شویم که نه در دوران درخشان مهاجرانی و دوران غنیمتِ مسجدجامعی که حتا در دوران وزیری چون صفار هرندی هم  اجازه‌ی انتشار می‌یافتند. هیچ‌یک از ما در دوران خاتمی خوابِ این را هم نمی‌دیدیم که روزهایی بیاید که ارشادِ دوران صفار هرندی را حسرت بکشیم! و دیگر آن که هم‌چون دیگر رمان‌های شهسواری، ویراستاری این رمان هم با من بوده است و طرح جلد زیبای آن هم مثل کار قبلی از همین مجموعه‌ی رمان‌های ملکوت، بر عهده‌ی مهدی شهسوار بوده است. 

لینک‌های دانلودنسخه‌ی الکترونیک رمان «میم عزیز» نوشته‌ی محمدحسن شهسواری را می‌توانید از طریق ایـن صفحه از گوگل، مطالعه و دانلود و پرینت کنید. برای دانلود مستقیم از خوابگرد هم می‌توانید از ایـن لینک استفاده کنید.

فرمتِ فایلی که دانلود می‌کنید Pdf است با حجم ۱.۲ مگابایت. این کتاب به‌گونه‌ای صفحه‌‌آرایی شده که مطالعه‌ی آن روی هر مانیتور و تبلت و اسمارت‌فون و کتاب‌خوانی ‌خوشایند باشد و آسان و بی‌دردسر.

+ دانلـود رمان «میم عزیز» از گـوگـل        + دانلـود مستقیـم ایـن کتـاب از خوابگرد

ماجرای رمانی که «تقریباً» مجوز گرفت!
محمدحسن شهسواری: «میم عزیز» تقریبا از وزارت ارشاد بهمن دری اخوی مجوز گرفت. حالا می‌گویم این «تقریباً» یعنی چی. در میم عزیز چهار دغدغه داشتم. (طبیعی ست چون رمان را نخوانده‌اید به دغدغه‌هایم اشاره نکنم.) دغدغه‌ی اولم به تقریب، پنجاه درصد رمان را شامل می‌شد، دومی سی درصد، سومی پانزده و چهارمی پنج درصد. وارد جزئیات بررسی ارشاد نمی‌شوم. همه‌ی نویسنده‌ها و شاعرها و مترجم‌ها (و این روزها خیلی از خوانندگان هم) می‌دانند جزئیات این روند استخوان‌سوز را. بررس اول، رمان را رد کرد. 

مثل دو رمان شب ممکن و پاگرد افتادم دنبال کار. حرفم را جلو بردم. نظر ارشاد از رد کامل به مشروط تبدیل شد با ۳۸ مورد حذفی. ۳۵ تا را پذیرفتم و سه تا را هم نه. آن سه تا را هم ارشاد پذیرفت که حذف نکنم و گفتند هفته‌ی بعد نامه‌ی اخذ مجوزش می‌آید. با پذیرفتن این ۳۵ مورد حذفی (که بیشتر در حد کلمه و البته گاه جمله بود) کل دغدغه‌ی چهارم و ۲۰ درصد سومی از بین می‌رفت. بد نبود. حتا به نسبت دیگر نویسندگان با من خوب هم برخورد شده بود. 

تا هفته‌ی دیگر بیاید، ناشر لغو مجوز شد!

دو ماه بعد عزیز نادیده‌ای که دوستی‌ای با آقای اللهیاری داشت پیغام داد با ایشان صحبت کرده و اظهار کرده‌اند شهسواری از طریق ناشر دیگری اقدام کند. مجوزش آماده است. اما حالا دیگر شرایط برای من فرق کرده بود. با این که همیشه دیگران را تشویق می‌کنم به صحبت با ارشاد و تلاش برای گرفتن مجوز، دیگر نمی‌خواستم رمانم مهر مجوز ارشاد داشته باشد. چرا؟ فکر کنم به سه دلیل:

اول و مهم‌تر از همه این که حس کردم دارم برنامه‌ریزی می‌شوم و این حس خیلی بدی ست. همان طور که گفتم با میم عزیز نسبت به سایر نویسندگان و حتی رمان‌های قبلی خودم خوب برخورد شده بود. نهایت شش هفت درصد از آن حذف شده بود. ناگهان این شش هفت درصد برایم عزیز شد. یاد خاطره‌ای از خودم افتادم از روزهای تیرماه هفتاد و هشت. مثل همیشه برای تماشا رفته بودم. بسیجی‌ها دنبال‌مان کرده بودند و من تماشاگر هم چاره‌ای جز دویدن نداشتم. بگذارید عین ماجرا را از رمان پاگرد بیاورم:

“لحظه‌ای خواست بایستد. فکر کرد این بازی او نیست. چرا باید برایش تلاش می‌کرد. اگر هم به او می‌رسیدند، نهایت یکی دو لگد و مشت می‌خورد و چند ضربه زنجیر. و اگر بدشانس‌تر بود، دو سه شب بازداشت. که همه‌ی این‌ها به آن چه تا به حال بر سرش آمده بود چیزی اضافه نمی‌کرد؛ حداقل طوری که یادش بماند. اما همین که حس کرد  این فکر به دلیل ضعف سراغش آمده آن را پس زد. فکر کرد دویدن حقش است. آن‌ها جلوی این یکی را نمی‌توانستند بگیرند. به میل خودش وارد بازی نشده بود اما به میل خودش که می‌توانست از آن خارج شود؛ یا حداقل سعی بکند. این بود که تندتر دوید.”

دومی: به خاطر چشمه. احساس و نظر من به این نشر را در نوشته‌ای تقریباً بلند، به دوستان چشمه رسانده‌ام. هم علاقه‌ای که به‌شان دارم و هم اندک انتقادهایم. با این همه نشر چشمه بدون شک با بخش مهمی از تاریخ ادبیات داستانی دهه‌ی هشتاد ما گره خورده است. سخت بود برایم قولی که به آن‌ها داده بودم برای انتشار، نادیده بگیرم و کار را با نشر دیگری چاپ کنم.

و اما سومی: ممکن است (می‌دانیم که فرض محال، محال نیست) سه چهار نویسنده‌ی جوان، چشم‌شان به محمدحسن شهسواری باشد که چه کار می‌کند. چند سالی هست که معلمی رمان‌نویسی می‌کنم. طبیعی است وقتی یک نویسنده‌ی جوان به یک معلم می‌رسد اولین پرسش‌هایش در مورد تکنیک‌های داستان‌نویسی باشد. اما دو سه سالی هست که اولین (و گاه تا دهمین) پرسش نویسندگان جوان از من این است که فلانی! فکر می‌کنی رمان‌مان مجوز بگیرد؟ یا چه کار کنیم مجوز بگیرد؟ خب این یعنی تعطیلی ادبیات. یعنی ورود مقدار معتنابهی سم به خون رقیق ادبیات ما. یعنی مرگ قریب‌الوقوع. 

فکر کردم وقتی من رمانی تقریباً مجوزگرفته را به صورت چاپی منتشر نکنم و کامل‌اش را در اینترنت بگذارم، آن سه چهار نفر، حداقل در زمان نوشتن، به مجوز فکر نخواهند کرد.

روده‌درازی نکنم. برای نوشتن میم عزیز همه‌ی سواد و تلاشم را به کار بردم تا خواننده‌ی این نوع رمان از آن لذت ببرد. فقط امیدوارم شرمنده‌‌شان نشوم.

و سر آخر می‌ماند پیشکش مهر بی‌کران به دوست، خوابگرد، سیدرضا شکراللهی. که هم در دوستی معجزه می‌کند و هم در ویراستاری رمان.

***

پ. ن:
شماره‌‌‌ی کارت شتاب نویسنده برای واریز آسان حق‌ تألیف به هر مقدار که خودتان مایل باشید، و ایمیل او برای مکاتبه‌ی خوانندگان در صفحه‌ی شناسنامه‌ی کتاب ثبت شده است. ایرانیان خارج از کشور هم اگر بخواهند، می‌توانند انجام این کار ساده را به یکی از آشنایان خود در ایران بسپارند. پرداخت حق‌ تألیف داوطلبانه است، اما مهم‌ترین کاری ست که می‌توانید در حمایت از ادبیات آزاد انجام دهید.

شماره‌ی کارت شتاب برای کارت‌به‌کارت کردن عادی و اینترنتی:
5022291020461917  ـ  بانک پاسارگارد
شماره‌ی شبای حساب نویسنده برای حواله‌ی اینترنتی:
IR180570033180010961251101

+ دانلود رمان «میم عزیز» از گوگل            + دانلود مستقیم این کتاب از خوابگرد

“من هر وقت اظهار فضلی از این وزیر ارشاد می‌خوانم ناخودآگاه خنده‌ام می‌گیرد، بس‌که حرف‌هایش مضحک است. این چیزهایی هم که در اختتامیه‌ی جایزه‌ی جلال گفته است طبیعتا از همین دسته است. البته که وقتی خودشان را پشت آدمی که نویسنده‌ای پیش پا افتاده  است قایم می‌کنند و به اسمش کارناوال ادبی راه می‌اندازند که ضدیت‌شان با ادبیات و هنر ناب و مستقل پنهان کنند از  این بیشتر هم انتظار نمی‌رود. وگرنه خیلی طبیعی است که  تا وقتی نویسندگان بزرگی مثل بهرام صادقی و صادق چوبک و غلامحسین ساعدی و … هستند گذاشتن نام جلال روی یک جایزه چیزی جز یک فریبکاری فرهنگی نیست. گمان می‌کنم  باید یک بار برای همیشه  تکلیف خود را با   این نویسنده‌ی ناتوان و ضعیف که تخصص اصلی‌اش در چرند و پرندگویی  و اظهار نظر درباره ی چیزهایی بود که نمی‌دانست، یک‌سره کرد. به نظرم دکتر ضیاء موحد با شهامت و به درستی این کار را کرده است. گفتگویی که او با مجله ی شهروند کرد همین نقش را داشت. بازخوانی این گفتگو خیلی راهگشاست.من بخشی  از آن مصاحبه را در این جا می‌گذارم و بعد لینکش را که اگر دوست داشتید کل گفتگو را بخوانید:

ما دو تا آل‌احمد داريم. يكی آل‌احمدي كه روشنفكر است. روشنفكر آدمي است منتقد، باانصاف، راستگو و صميمي؛ فردي مثل هدايت. صادق هدايت نمونه بارز روشنفكري است. چه با عقايدش مخالف باشيد و چه موافق باشيد. او آدمي است كه صميمي است با خودش. يكي هم آل‌احمدي که سياست‌‌پيشه است. آدم سياست‌پيشه به اقتضاي سياست بالا و پائين مي‌رود. احتمالا دروغ هم مي‌گويد، احتمالا هوچي‌گري هم مي‌‌كند. براي از ميدان بيرون‌بردن حريف هم از هر وسيله‌اي استفاده مي‌كند. روشنفكر كارش اين نيست. آل‌احمد اين دو چيز را با هم دارد. در زمينه روشنفكري محصول آل‌احمد داستان‌هايي است كه نوشته و در سطح خيلي درخشاني هم نيست. آنچه بارز كرده كار آل‌احمد را در واقع نثرش است، به خصوص در «مدير مدرسه» يا «غربزدگي»؛ نثري كه قابل تقليد هم نيست. يعني به قدري نثر مشخصاتش بارز است كه اگر كسي تقليد كند مهر تقليدكردن به او مي‌خورد و اين اتفاقي بود كه بعد از انتشار «غربزدگي» افتاد. در مجله فردوسي هر كس هر چه مي‌نوشت سبك نثر آل‌احمد بود . آل‌احمد آدمي بود كه بي‌حساب و كتاب و تحت تاثير احساساتش زياد حرف مي‌زد و اشتباهات فراواني  هم مرتكب مي‌شد. براي نمونه وقتي كه «غربزدگي» منتشر شد «آيدين آغداشلو» نقدي نوشت كه در مجموع مقالاتش هم دوباره چاپ شد و نقدي هم «داريوش آشوري» نوشت كه آنجا هم برداشت‌ها و اشتباهات فاحش «آل‌احمد» را گفت و تا وقتي آل‌احمد زنده بود از اين نقد ناراحت بود و جالب اينكه «داريوش آشوري» مي‌گفت من به تشويق «آل‌احمد» نوشتم اين نقد را. مي‌گفت من در جايي راجع به «غربزدگي» صحبت كردم و(آل‌احمد) با همان لحن خودش گفت كه رئيس مي‌ترسي بنويسي؟ و من نوشتم و وقتي نوشتم هر جا صحبت كرد نوعي توهين كرد و اظهار دلخوري. اين بخش  هنري و تا حدي روشنفكري آل‌احمد بود.

يك بخش هم بخش سياست‌پيشگي او بود كه دقيقا دور از مسائل روشنفكري بود. آدمي است كه به راحتي هوچي‌گري مي‌كند. به راحتي غرق شدن «صمد بهرنگي» و خودكشي «تختي» را مي‌اندازد گردن رژيم. يك روشنفكر هر چقدر با يك دستگاه مخالف باشد به خاطر مخالفت دروغ نبايد بگويد. حق ندارد دروغ بگويد…..

سرچشمه گرفته از غزلداستان

کتاب «فیلم به مثابه فلسفه: مقالاتی درباب سینما پس از ویتگنشتاین و کاول» به ویراستاری ترجمه مهرداد پارسا توسط انتشارات رخدادنو منتشر شد. سال 88 بود که یکی از مقالات

 این کتاب برای ترجمه به من پیشنهاد شد، و دو سالی هم کتاب در ارشاد بود و اکنون با مقادیری از ممیزی منتشر شده است. با وجود ممیزی‏ها، کتاب بیانگر و بسیار خواندنی است. من هنگامی که حذفیات مقاله‏ی [ترجمه] خودم –روزمرگی دون ژوان- را دیدم، آشکارا به استیصال ممیز بیچاره در مواجهه با این کتاب سخت یاب پی بردم. ممیز چیزی از کتاب نفهمیده، بلکه هرجا کلماتی مثل رقص، رابطه جنسی، لذت جنسی و… بوده را به کل خط قرمز کشیده است. ممیزی که نه از نحو جملات چیزی فهمیده و نه از معنای آن ها. ماموری بوده موظف که از یک نقطه تا نقطه دیگر را خط قرمز کشیده است. زلیگ هریس یکی از ویژگی‏های گفتمان را پیامی می داند که میان دو مکث/وقفه باشد، و این ممیز کاملاً نسبت به این ویژگی پیام‏ها ناآگاه است. هر کجا که بر اساس دستورالعمل‏هایش می بایست حذفی انجام می داده، بی توجه به فواصل مکث قبلی تا مکث بعدی، “عبارت مورددار” را حذف کرده است. با این همه، من معتقدم مطالعه این همه کتاب این ممیز را بزودی نجات خواهد داد!

به هر روی، من پاراگرافهایی که بخشی از آنها حذف شده است را با آدرس دقیق در اینجا (ادامه مطلب) قرار می دهم برای مخاطبی که حق دارد متن را به طور کامل دریافت کند. این کاری است که هر مترجم یا مولفی که اثرش مشمول ممیزی شده بایست انجام دهد. کنشی از جانب مولف/مترجم علیه تجاوز ممیز.

1. صفحه 154، پاراگراف آخر

این پیش درآمد صرفا درهم بافته ای از نت‏ها نیست، ماسور پر و پیمانی از هم پیوندی ها نیست؛ [بلکه] دقیق است، پا برجا، با ساختاری قوی؛ و مهمتر از همه، با جوهر کلیت اپرا بارور شده است. قدرتمند است همچون اندیشه ی یک خدا، پر تحرک است همچون حیات یک دنیا، پر لرزه در جدیت اش، لرزه برانگیز است در شور احساساتش، خرد کننده است در عصبانیت سهمناک اش، الهام بخش در سرور پرشورش؛ [این پیش درآمد] در داوری اش حزن انگیز [و مدفون] است، در شهوت اش خشن است؛ در شکوه خیره کننده اش با طمانینه موقر است ؛ در سرورش در حال شورانگیزی، درخشندگی، و رقص است. و این ها را با مکیدن خون اپرا بدست نیاورده است؛ کاملاً برعکس، در نسبت با بخش بعدی اش پیش گویانه است. در [این] پیش درآمد، تمام گستره ی موسیقی آشکار می شود؛ با چند ضرب- بال نیرومند چنان که گویی از فراز خودش [در هوا] ، بر فراز مکانی که بناست فرود آید چرخ می زند. [همچون] یک ستیز است، اما ستیزی در مناطق بالای فضا. برای کسی که پیش درآمد را پس از آشنایی نزدیک تر با اپرا می شنود، شاید به نظر برسد که گویی راهش را به درون کارگاهی پنهان یافته است، جایی که نیروهایی را که او در اپرا شناخته، انرژی اولیه شان را نمایش می دهند، جایی که آنها با تمام توانشان با هم رقابت می کنند.”

2. صفحه 158، پاراگراف آخر

و به همین ترتیب درمورد موسیقی (یا فیلم) نیز این مسئله صادق است. فردی نمایش لوزی از پیش درآمد دون ژوان را برای بار اول می بیند – و سپس احتمالا صدای موج ها در میزان های آغازین را، در ارتباط با کلیشه ی سینمایی شکستن امواج به عنوان نمادهایی از اوج رابطه ی جنسی، می شنود، و [حتی] فراتر موج ها را به عنوان  امواج سست کننده ی هوس درک می کند. با وجود این، شاید به همان اندازه فردی میان پیش درآمد و بخش پایانی، و نیز ورود فرمانده که آغاز فرجام دون است، ارتباطی صوری برقرار کند. این ارتباطی است که لوزی با به هم رساندن بازیگران کهنه پوش اش اطراف کوره ی شیشه گر نشان می دهد. در این خوانش بر این امر تاکید می شود که اولین “صدا”یی که در اپرا می شنویم صرفا صدای خود دون ژوان یا دون ژوان به تنهایی نیست. این هسته ی توصیف زیبایی شناس جوان از پیش درآمد است که برای دستیابی به مقصود آن را نقل کردم. گرچه در اینجا او باز هم بی درنگ بر نارسا بودن شدید همه ی پیشنهاداتش تاکید می کند – اما با یادآوری اینکه “بیش از این گفتن، کاری ناممکن است” توصیفش را این گونه به پایان می رساند: “کل کاری که فرد می تواند انجام دهد گوش دادن به [این] موسیقی است، زیرا ستیزه، ستیزه ی کلمات نیست بلکه جدال فوجی از عوامل است

3. صفحه 161، پاراگراف دوم

همانطور که باید روشن شده باشد، این بحث قویا نشان می دهد که نمایش بسنده‏ای از اپرا باید بسیار محتاط باشد که از به تصویر کشیدن “رفتار”[های دون] در قالب توالی موقعیت های دراماتیک – در تعامل شخصیت های متمایز باهم – اجتناب کند. آنچه هستی دون ژوان را نشان می دهد روابط مشکل دار و مشکل ساز او با دیگران نیست بلکه باطن مهار ناپذیر یک نفسانیت آکنده از احساسات است. و بنابراین برای زیبا شناس جوان کیرکگور، در بیان موسیقایی این هستی، برخوردهای او با دیگران صرفاً “موقعیت های دراماتیک” نیستند؛ [بلکه] بیشتر بیان آنی شهوات همبافته ای اند که بوسیله ی کنش های هستی شدیداً نفسانی دون جیوانی به حرکت در می آیند.

4. صفحه 164، پاراگراف دوم

در این جا، از نظر من تنها شانس برای دست و پا کردن تفاوت این است که در واقع، رسانه‏ی فیلم می تواند ارتقایی به تاثیرات زیبایی شناختی دهد یا خودش را با خاصیت زیبایی شناختی برخوردار گرداند. تاثیرات یا ویژگی هایی که لوزی می تواند به شیوه ی خودش، به گونه ای مناسب برای عرضه ی “قابل رویت” یک ایده ی اساساً شنیداری فراهم کند. و من فکر می کنم این قابل وصول است، البته تنها تا جایی که فیلم ظرفیت واقعی و استعاری برای “میزان کردن [مجدد] بصیرت مان”، [و] ظرفیتی برای آشنایی زدایی از امر روزمره را داشته باشد (و من فکر می کنم دارد). اما اکنون و حیاتی در نظر من، آنچه در این جا مهم است نه آشنایی زدایی از “ادراک روزمره”، بلکه آشنایی زدایی از تلقی ما نسبت به “روزمرگی خود دون ژوان” است. در نهایت این آشنایی زدایی است که ما را قادر می سازد اذعان کنیم دون فقط یک اغواگر باهوش که زنان زیبا را طلب می کند نیست (که این از لحاظ زیباشناسانه با ارزش است)، بلکه [او] یک نیروی خودسر دهشتناک و درنده، نیروی اهریمنی اشتیاق شدید و آنی برای زنانگی است.

5. صفحه 165، پاراگراف دوم

کیرکگور در نقدش می گوید، مرد [نقش] اصلی تکخوانی را “بسیار هوشمندانه” می خواند. به جای اینکه با بی فکری، آنی و دستوری دختر را خطاب قرار دهد، طوری می خواند که گویی  برای دختر [و] به هدف بر انگیختن شهوت او بوسیله ی زیبایی آوازش می خواند. اما از نظر کیرکگور، برای دون ژوان اغواگر بیان موجود در آواز همان تغییر حالت (به حالت روحانی) نیست. بر عکس وجود (نفسانی) همیشگی هستی او را بیان می کند. چنان که دیده ایم، از نظر کیرکگور آنچه در دون ژوان بیان می شود اساساً از پیش موسیقایی است. در نتیجه، نباید این تکخوانی که همان “اغوای زرلینا” ست را اعمال یک عاشق دلباخته ناشی در بالکون دانست، بلکه باید او را یک اغواگر باهوش که قصد برانگیختن میل شهوانی را دارد در نظر گرفت. همچون بیان آنی هستی او، این نیز بدون هرگونه قصد و برنامه است. یعنی صرفاً برون ریزی مستقیم هوس دون ژوان است: این کاری است که او همواره انجام می دهد. آنچه که این دختر را بر می انگیزد، ابژه یا اثری هوشمندانه یا عامدانه نیست بلکه پیامد نیروهای بدوی [و آنی] است که او را جذب می کند.

6. صفحه 166، پاراگراف اول

از نظر کیرکگور، هیچ کیفیتی در اجرا نمی تواند درک کاملاً غلط از اپرا را اصلاح کند؛ و [این درک غلط] زمانی ایجاد می شود که بگذاریم یک ملاحظه فکری در تصویرسازی از دون نفوذ کند. این نمایشنامه ای از کلمات و رفتارهای مهم نیست، بلکه سرچشمه ای بیانگرانه از نیروها و انرژی های نابی است که درنفسانیت هستی دون ژوان متمرکز شده اند. از این رو صحنه ی همراه با زرلینا هم صرفا یک “موقعیت دراماتیک” نیست که بین دو شخصیت یک داستان رخ می دهد؛ [بلکه] بیان آنی لذت ذاتاً شهوانی است (شهوانی از این رو که به طور آنی لذت می دهد) که در آن رعیت “بی گناه” به طور نفسانی با شهوت دون ژوان هم آغوش می شود: او دیگر نمی خواهد قدرتمندتر باشد تا مقاومت کند و در نهایت خوشحال است که مجبور به مقاومت نیست.

7. صفحه 166، پاراگراف دوم

بنابراین کیرکگور منتقد نمایشی از دون ژوان است که اجازه دهد لحظه هایی از تفکر و برنامه ریزی در تصویرسازی از دون راه یابد. طبق نظر کیرکگور، دون، شهوت در آنیت نفسانی باطنی اش است. و از این رو او زرلینا را اغوا می کند نه به این خاطر که او زیبا یا زنی به زیبایی ساده و رعیت است بلکه فراتر، مانند هر زن دیگری که هدف شهوت او قرار گرفته، به این دلیل که او یک زن است. در صورت امکان از شما می خواهم نمایش لوزی از این حیرت انگیز ترین همنوازی را گوش کنید و ببینید. نمایش این هولناک ترین (چون عالی ترین است) آواز های عاشقانه را دوباره تماشا کنید. حتی عق زدن و تلو تلو خوردن بصری از روی حماقت [توسط دون در فیلم] – که باعث مقایسه ی دون با دراکولا و نوسفراتو شده – کمک می کند که دون نه به عنوان یک “عاشق” زنان بلکه به عنوان یک نیروی طبیعی سیری ناپذیر نشان داده شود.

فیلم به مثابه فلسفه: مقالاتی درباب سینما پس از ویتگنشتاین و کاول/ ویراستار: روپرت رید، جری گودایناف/ ویراستار ترجمه مهرداد پارسا/ انتشارات رخدادنو/ چاپ اول 1391/ 9400 تومان

سرچشمه گرفته از فیلدوست

تیتر از خوابگرد

دوم آذر سالگرد درگذشت غلامحسین ساعدی، از بزرگ‌ترین نمایش نامه نویسان ایرانی است. یادش گرامی باد.

غلامحسین ساعدی (گوهر مراد) در سال ۱۳۱۴ در تبریز به دنیا آمد، در خانواده‌ای کارمند و به قول خودش اندکی بدحال. ساعدی نوشتن را ابتدا به صورت گزارش و تفسیر در هنگامهٔ نوجوانی آغاز و با نشریات فریاد، صعود و… همکاری کرد و اولین بار در ارتباط با همین نوشته‌ها به زندان افتاد. نخستین آثارش را در مجلات ادبی به چاپ رساند. او که در ابتدا به عنوان نمایشنامه‌نویسی چیره دست (با نام مستعار گوهر مراد) شهرت یافته بود، ‌ با نگارش داستان‌های زیبایی چون «گدا»، «دو برادر» و «آرامش در حضور دیگران»، جایگاه خود را به عنوان یکی از خلاق‌ترین داستان‌نویسان ایران نیز تثبیت کرد. آثار او دستمایهٔ برخی از بهترین فیلم‌های بلند سینمای ایران قرار گرفته است، که از جملهٔ آن‌ها می‌توان فیلم‌های «گاو» (ساختهٔ داریوش مهرجویی، ۱۳۴۸)، «آرامش در حضور دیگران» (ساختهٔ ناصر تقوایی، ۱۳۴۹) و «دایرهٔ می‌نا» (ساختهٔ داریوش مهرجویی، ۱۳۵۳) را نام برد. در مرداد ۱۳۳۲ هنگام کودتای ۲۸ مرداد وارد دانشکدهٔ پزشکی تبریز شد و در اواخر سال‌های دانشکده فعالیت هنری و ادبی خود را مجدانه پی گیری کرد. ساعدی در دههٔ ۴۰ که دوره‌ای خاص در ادبیات ایران محسوب می‌شود، رشد کرد و به تحصیل خود در رشته روان پزشکی ادامه داد. عمدهٔ فعالیت‌های قلمی ساعدی در حوزه نمایش نامه نویسی است و به همراه تنی چند هم چون بیضایی، رادی و نصیریان پیش زمینهٔ تئا‌تر را بینان نهادند. بخش دیگر از نوآوری او در زمینه تئا‌تر چاپ آثار پانتومیم تحت عنوان لال‌بازی‌هاست. ساعدی در اوایل دههٔ ۵۰ گاهنامهٔ الفبا را به همراه تنی چند منتشر نمود و در سال ۵۶ همزمان با احمد شاملو در چاپ مجلهٔ ایرانشهر در خارج از کشور همکاری می‌کند. بعد از انقلاب نیز داستان‌های او هم چنان در کتاب جمعه، ویژهٔ هنر و ادبیات چاپ می‌شد. ساعدی در دههٔ ۶۰ از ایران خارج به فرانسه رفت. او در دوم آذر ۱۳۶۴ به علت خون‌ریزی دستگاه گوارش در فرانسه درگذشت و در گورستان پرلاشز در کنار صادق هدایت به خاک سپرده شد.
آثار او: لیلاج (۱۳۳۶) قاصدک‌ها (۱۳۳۸) کار با فک‌ها در سنگر (۱۳۳۸)شان فریبک (۱۳۴۰) کلاته گل (۱۳۴۰) عروسی (۱۳۴۱) ده لال بازی (۱۳۴۲) انتظار (۱۳۴۳) بهترین بابای دنیا (۱۳۴۴) چوب به دستان ورزیل (۱۳۴۴) پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطیت (۱۳۴۵) خانه روشنی (۱۳۴۶) دیکته و زوایه (۱۳۴۷) فصل گستاخی (۱۳۴۸) پرواربندان (۱۳۴۸) وای بر مغلوب (۱۳۴۹) چشم در برابر چشم (۱۳۵۰) عاقبت قلمفرسایی (۱۳۵۴) آی با کلاه (۱۳۵۷) جانشین (۱۳۵۷) ماه عسل (۱۳۵۷) و ماه نمی‌شنویم (۱۳۵۷) 

«شوک‌زده» نشوید، «عدم درست‌نویسی» «تقسیر» خبرنگاران نیست!