خشایار قورزهی – نخستین جشنواره‌ی فیلم‌های ایرانی استرالیا، «ایفا» (Iranian Film Festival Australia – IFFA) در تاریخ ۱۳ مرداد ماه ۱۳۹۰ (۴ اوت ۲۰۱۱) در ساختمان «پاور هوس بریزبن» (Brisbane Powerhouse) آغاز شد و تا روز یکشنبه ۱۶مرداد ماه ۱۳۹۰ (۷ اوت ۲۰۱۱) ادامه داشت.
این جشنواره از ۲۰ مرداد ماه ۱۳۹۰ (۱۱ اوت ۲۰۱۱) به شهرهای «کانبرا» و «آدلاید» نیز سفر خواهد کرد.
در افتتاحیه جشنواره، فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی به نمایش درآمد. این فیلم برنده چندین جایزه بین‌المللی از جمله بهترین فیلم جشنواره سیدنی و بهترین فیلم، و بهترین بازیگر نقش اول زن و مرد از جشنواره برلین شده است.
فیلم‌های دیگر این جشنواره عبارت اند از «طلا و مس» (جشنواره ونکوور)، «شکارچی» (جشنواره‌های برلین و مار دل پلاتا اسپانیا)، «چیزهایی هست که نمی‌دانی» (جشنواره کارلوی واری جمهوری چک)، «فصل باران‌های موسمی» (جشنواره‌های مونترال، روتردام، و مار دل پلاتا اسپانیا)، و «شرایط» (برنده بهترین فیلم تماشاگران از جشنواره ساندنس آمریکا در سال ۲۰۱۱).

اهداف جشنواره‌ی «ایفا»

خانم «ان دمی» که همراه با آرمین میلادی جشنواره‌ی سینمایی «ایفا» را بنیان گذاشته، درباره‌ اهداف این جشنواره و چگونگی گزینش فیلم‌ها به زمانه گفت: «در ایفا سعی کردیم مجموعه‌ی متنوعی از فیلم‌های ایرانی را نشان بدهیم.

 ان دمی و آرمین میلادی، بنیانگذاران جشنواره‌ی سینمایی «ایفا» در استرالیا.

اکثراً فیلم‌هایی را انتخاب کردیم که هیچ‌وقت در سینماهای استرالیا اکران نخواهند شد. امیدواریم این جشنواره مورد توجه ایرانی‌ها و غیر ایرانی‌ها قرار بگیرد. تصورات غلط زیادی در مورد ایران وجود دارد. ما امیدواریم که از طریق نمایش این فیلم‌ها، مردم درک بهتری از ایران پیدا کنند. به همین دلیل کنفرانسی را با اصغر فرهادی ترتیب دادیم و جدای از این، سعی کردیم فرصتی‌هایی پیش بیاید که بعد از نمایش هر فیلم، گفت‌و‌گوهای خودمانی‌تری در کافه‌ها در مورد فیلم‌ها شکل بگیرد.»

فرهادی در فیلم‌هایش قضاوت نمی‌کند

در سومین روز «ایفا»، اصغر فرهادی، کارگردان فیلم «جدایی نادر از سیمین» که در برلین به سر می‌برد، از طریق یک کنفرانس ویدیویی به پرسش‌های کار‌شناسان و مخاطبان پاسخ داد.

او در خصوص این‌که چرا سعی می‌کند در فیلم‌هایش قضاوت نکند، گفت: «من در فیلم‌های اخیرم عمداً بخشی از داستان را پنهان می‌کنم. مثلا در «درباره‌ی الی» بخش غرق شدن «الی» در دریا را نمی‌بینیم و همه‌ی حدس زدن‌ها از‌‌ همان موقع شروع می‌شود. این به یک معنا شبیه زندگی‌ست.

پوستر جشنواره‌ی سینمایی «ایفا». «جدایی نادر از سیمین» مهم‌ترین فیلم جشنواره‌ی «ایفا» بود و اصغر فرهادی، فیلمساز نام‌آشنا در یک نشست ویدیویی به پرسش‌های علاقمندان پاسخ داد.

ما هیچ موقع به تمام وجوه حقیقت دست پیدا نمی‌کنیم و وجوه بسیاری از حقیقت برای ما مبهم است؛ همین باعث می‌شود که نظرات مختلفی در مورد یک موضوع واحد داشته باشیم. در واقع من فکر می‌کنم که حقیقت یک امر چند بعدی است. هر یک از ما، با توجه به زاویه‌‌ی نگاه‌مان به یک موضوع، فقط یک بعد از آن را می‌توانیم ببینیم و هیچ کس نمی‌تواند همه‌ی حقیقت را ببیند.»

«فیلم‌سازی مانند رانندگی‌ست»

کارگردان فیلم «درباره‌ی الی» در خصوص روند ساخت فیلم‌هایش، در ادامه‌ی این نشست گفت: «برای من فیلم‌سازی شبیه رانندگی است. ما به طور آگاهانه روی عمل رانندگی تمرکز نمی‌کنیم. در حین رانندگی به موسیقی گوش می‌دهیم و همزمان با دیگران هم حرف می‌زنیم. من هم در فیلم‌سازی چنین حالتی دارم؛ وقتی که می‌نویسم یادم نمی‌آید چه اتفاقی می‌افتد که می‌نویسم. فقط می‌توانم حدس بزنم که برخی از قصه‌هایی که در من شکل می‌گیرد، جزیی از خاطرات شخصی و مخصوصاً مربوط به دوره‌ی نوجوانی من است. بخش دیگرش خاطراتی‌ست که از دیگران می‌شنوم. این شنیدن‌ها تصاویر ماندگاری ایجاد می‌کنند که تا مدت‌ها با من می‌مانند. فکر می‌کنم تصاویری که طولانی‌تر در ذهنم می‌مانند، «متریال» (مصالح) خوبی برای قصه هستند؛ مثلاً من از مدت‌ها پیش تصویر مردی را دیدم که خیلی پیر است و پسرش او را در حمام می‌شوید؛ این تصویر برای همیشه در ذهن من ماند و هیچ وقت فراموشش نمی‌کنم. متوجه شدم که یک روزی این تصویر در یکی از قصه‌های من خواهد آمد، چون هیچ‌وقت از ذهن من بیرون نرفته.»

تأثیر تئاتر در فیلمسازی اصغر فرهادی

اصغر فرهادی، کارگردان فیلم «شهر زیبا» که مدرک فوق لیسانس خود را در رشته‌ی تئا‌تر از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرده در این نشست از تأثیر تئاتر در فیلمسازی‌اش و در تمرین‌های مقدماتی پیش از آغاز فیلمبرداری سخن گفت. او گفت: «من موقعی که فیلمنامه را تمام می‌کنم مثل تئا‌تر با بازیگرانم تمرین می‌کنم و این چند ماه طول می‌کشد. این‌ها تمرین‌های چند ماهه‌ای‌ست که البته در آن تمرین‌ها، صحنه‌هایی را که قرار است در فیلم بیاید تمرین نمی‌کنیم؛ بلکه این تمرین‌ها را به این قصد انجام می‌دهم که مطمئن شویم،‌‌ همان پروسه‌ای که در من باعث شد این شخصیت را به وجود آورم، در بازیگرم هم به وجود می‌آید و بازیگر آن شخصیت را در وجود خودش خلق می‌کند یا نه. البته مدت این تمرین برای هر فیلمی فرق می‌کند؛ مثلاً برای «درباره‌ی الی» تمرین‌های ما در مجموع ۹ ماه طول کشید.»

نمایی از «جدایی نادر از سیمین». اصغر فرهادی در نشست ویدیویی «ایفا» از تأثیر عمیق تئاتر در زندگی هنری او به عنوان یک فیلمساز سخن گفت.

اصغر فرهادی که نخستین بار با فیلم «چهارشنبه‌سوری» به یک چهره‌ی قابل تأمل در سینمای ایران بدل شد، در ادامه‌ی موضوع تأثیر تئاتر در کار فیلمسازی‌اش افزود: «من متوجه شدم که می‌توانم از چیزهایی که در تئا‌تر خوانده‌ام استفاده کنم، اما همیشه مواظب هستم که فیلم‌هایم شبیه به تئا‌تر نشوند؛ مثلاً من «درام» را از تئا‌تر و نمایشنامه گرفتم. چگونگی کار با بازیگران و تکنیک اینکه چگونه یک بازیگر را به یک نقش نزدیک کنم را نیز از دورانی که در تئا‌تر کار می‌کردم یاد گرفتم. نمی‌دانم که اگر من تئا‌تر کار نمی‌کردم و تئا‌تر نمی‌‌دانستم، چگونه می‌توانستم فیلم بسازم؛ اصلاً برایم قابل تصور نیست.»
فرهادی در پاسخ به پرسش یکی از شرکت‌کنندگان در این نشست ویدیویی درباره اینکه از چه فیلم‌سازانی تأثیر گرفته گفت: «من بیشتر از اینکه فیلم‌ساز‌ها رویم اثر بگذارند، نمایشنامه‌نویس‌ها رویم تاثیر داشته‌اند. نمایش‌نامه‌نویس‌های بزرگی مثل ایبسن، تنسی ویلیامز و…»

دردسرهای فیلمسازی در ایران

اصغر فرهادی که معمولاً در نوشتن فیلم‌نامه‌های آثارش مشارکت دارد، در پاسخ به پرسش یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در این نشست در رابطه با دشواری‌های ساختن فیلم در ایران گفت: «ما بعد از این همه سال که در ایران بودیم، می‌دانیم که چگونه فیلم بسازیم که دردسرساز نشود. از کودکی ما با این محدودیت‌ها روبرو بوده‌ایم و آرام آرام یاد گرفتیم که چگونه در مقابل همه محدودیت‌ها و سخت‌گیری‌هایی که وجود دارد کار خودمان را انجام دهیم. البته من همیشه در مصاحبه‌هایی که در خارج از کشور داشته‌ام سعی کرده‌ام که مظلوم‌نمایی نکنم؛ این مسائل ربطی به تماشاگران غیر ایرانی من ندارد. من آزادانه این شغل را انتخاب کرده‌ام و دوست ندارم که تماشاگر را متأثر کنم و دلش به حالم بسوزد. آن‌ها باید فیلم مرا ببینند. البته این به این معنی نیست که ما در ایران راحت فیلم می‌سازیم.»