باور عمومى بر آنست كه فرقه دمكرات زير سايه ارتش اشغالگر شوروى بر سر كار آمده بود و با خروج آنها از ايران قدرت ايستادگى را ازدست داده متلاشى شده است.
یوزف و. استالین
عباس جوادی – آنچه كه در زير ميخوانيد ترجمه كامل و فارسى نامه تاريخى يوزف و. استالين رهبر حزب كمونيست شوروى به سید جعفر پيشه ورى رئيس فرقه دمكرات آذربايجان (ايران) و براى مدت يك سال نخست وزير حكومت اين فرقه در تبريز بود كه چهار سال بعد از اشغال شمال ايران توسط ارتش سرخ در سال ١٣٢٠ (١٩٤١) در ٢١ آذر سال ١٣٢٤ تاسيس و پس از يك سال متلاشى شد كه در نتيجه صد ها نفر از كادرهاى فرقه ازجمله خود پيشه ورى به شوروى پناهنده شده و صد ها نفر ديگر فرارى شده و يا به قتل رسيدند.
تاريخ نامه هشتم ماه مه ١٩٤٧ (١٣٢٦) يعنى حدود پنج ماه بعد از سقوط حكومت فرقه و فرار رهبران به شوروى است يعنى هنگاميكه استالين اين نامه را مينوشت پيشه ورى در باكو بود.
در اين نامه، استالين علل خروج نيروهاى شوروى از ايران را به پيشه ورى توضيح ميدهد. باور عمومى بر آنست كه فرقه دمكرات زير سايه ارتش اشغالگر شوروى بر سر كار آمده بود و با خروج آنها از ايران قدرت ايستادگى را ازدست داده متلاشى شده است.
اين نامه كه جزو اسناد «فوق العاده محرمانه» حزب كمونيست بود پس از فروپاشى اتحاد شوروى در دسترس عموم قرار گرفت. نسخه اى از اين نامه كه اصلش به روسى است در اختيار مركز «مطالعات جنگ سرد» موسسه «وودرو ويلسون» واشنگتن قرار گرفت و از سوى ولاديسلاو م. زوبوك به انگليسى ترجمه شد (اين لينك را كليك كنيد) و آنگاه با كسب اجازه از همين مركز از سوى عباس جوادى به فارسى ترجمه شد كه هم اكنون در سايت «چشم انداز» منتشر ميشود. مشخصات اصل روسی سند درآرشیو وزارت خارجه روسیه:
AVP RF, f. 06, op. 7, p. 34, d. 544, ll. 8-9
سید جعفر پیشه وری
توضيح اينكه انشاء و تعابيرى از قبيل «دمكراتيك»، «اصلاحات»، «ارتجاع»، «نيروهاى پيشرو»، «آزاد سازى ملل و كشورها از طرف شوروى» و يا «جنبش هاى آزاديبخش ملل» كه در اين نامه از سوى استالين بكار ميرود در مقايسه با فجايع و جنايات دوره استالين كه هم خود او و هم اطرافيانش مانند لاورنتی بريا و مير جعفر باقراوف شخصا و يا من غير مستقيم نسبت به ميليونها نفر از مردم خود اتحاد شوروى روا داشته اند، نه فقط بطور حيرت انگيزى رياكارانه بلكه حتى بيمار گونه جلوه ميكند.
صرفنظر از اين ادبيات و تعابير فريبكارانه كه حتى تا بعد از مرگ استالين عموما بر ادبيات كمونيستى جهان حاكم بود، ظاهرا نامه استالين نكات مهم زير را براى اولين بار از زبان خود استالين رسما تائيد ميكند:
يكم: استالین در عین حال که میگوید باقی ماندن نیروهای شوروی میتوانست بقای حکومت فرقه را تامین کند، اضافه میکند که نيروهاى شوروى از ايران بيرون رفتند زيرا غرب تهديد كرده بود كه در غير آن صورت آنها هم ميتوانند در كشور هائى نظير مصر و اندونزى بمانند. عنصر فشار غرب بر استالین برای بیرون بردن نیرو هایش از ایران بار ها تحلیل و مطرح شده اما تا جائیکه اطلاع داریم از سوی مقامات بلند پایه شوروی هرگز تائید نشده بود.
دوم: استالین مکررا تاکید میکند که که حکومت قوام را باید بهرحال در مقابل «دایره های طرفدار انگلیس» در ایران حمایت کرد تا امتیازات و «اصلاحاتی» که قرار است قوام انجام دهد واقعا عملی شود.
سوم: استالین تائید میکند که پیشه وری از رفتار رهبری حزب کمونیست شوروی ناراضی و شاکی بوده و بنظرش روسها او را ابتدا«به عرش اعلا برده بعد به قعر ادنی پرتاب کرده اند». اما ضمن تکذیب این نگرانی پیشه وری، استالین میگوید برعکس کوشش های پیشه وری و فرقه از این جهت نتیجه داده که در سایه این فعالیت های فرقه و پیشه وری، الان میتوان از حکومت قوام خواست اهداف و امتیازاتی را که قول داده است عملی کند. مدت ها ناظرین و تاریخنویسان گوناگون گفته بودند که یک انگیزه مهم روس ها در رها کردن پیشه وری و حکومت فرقه وعده امتیاز استخراج نفت در شمال ایران از سوی قوام السلطنه بود اما این نکته هم پیوسته از طرف روس ها تکذیب میشد اگرچه روس ها بلافاصله بعد از اشغال شمال ایران و چند سال قبل از حکومت پیشه وری سیصد کارشناس نفتی خود را بدون اطلاع حکومت ایران به شمال ایران فرستاده بودند. در عین حال این نامه استالین رسما تائید میکند که مسکو به حکومت فرقه بعنوان وسیله ای برای گرفتن امتیازات و رسیدن به اهداف خود مینگریسته است.
لازم به توضیح است که سیدجعفر پیشه وری تنها حدود یک ماه بعد از این نامه استالین (یازدهم ژوئن 1947) در یک تصادف ماشین سواری در آذربایجان شوروی به قتل رسید. اگرچه هیچ دلیل کافی و مشخصی در باره سوء قصد بودن این حادثه در دست نیست اما بعضی ها بر آنند که دستگاه اطلاعاتی شوروی از تصادف های رانندگی بخصوص در این راه برای قتل مخالفین خود استفاده میکرده است.
—————————————
در ضمن بخوانید:
نامه رهبران فرقه دمکرات آذربایجان به رهبران شوروی – و يا: نامه پيشه ورى به استالين
در آخرین روزهای حکومت فرقه دمکرات در تبریز، رهبران فرقه پیشه وری، پادگان، شبستری، دکتر جاوید و غلام دانشیان بعنوان آخرین تلاش برای اخذ کمک مستقیم و فوری از شوروی این نامه محرمانه را به استالین و رهبران اتحاد شوروی فرستادند… (اینجا را کلیک کنید)
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.