تقی کیارستمی: قهرمان (کانون پرورش فکری)

قهرمان
نوشتۀ: تقی کیارستمی
موسیقی متن:   شیدا قرچه‌داغی
تهیه شده در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۱۳۵۱

برزگری برای شکستن هیزم به جنگل می‌رود و هنگام شکستن یک درخت خشک بلوط صدایی می‌شنود. صدا از شاخه‌یی برخاسته که بچه‌ی کوچکی‌ست. برزگر که آرزومند بچه‌دار شدن بوده، بچه را برمی‌دارد و به ده می‌برد. برزگر و زنش شادی می‌کنند و برای بچه اسمی می‌گذارند: «بچه بلوط».

اما این بچه بلوط برای آنها و مردم ده دردسر بزرگی می‌شود. روز به روز به‌طور غیرطبیعی بزرگ می‌شود ـ غول می‌شود ـ محصول ده را می‌خورد، مزرعه‌ها را ویران می‌کند، مردم از ترس غول در دشت و کوه پراکنده می‌شوند.

مدت‌ها می‌گذرد، یک‌روز مردم به‌رسم هر سال، برای جشن «سیزده بدر» کنار بیشه جمع می‌شوند، و متوجه می‌شوند که بیهوده چشم به‌راه قهرمانی مانده‌اند. یک قهرمان تک، که بتواند مشکل آن‌ها را حل کند. مردم، همه با هم راه می‌افتند ،غول از شنیدن فریاد آن‌ها از ترس آب می‌شود، و باز به همان شاخه‌ی خشک بلوط مبدل می‌شود. [برگرفته از: توی جلد صفحۀ «قهرمان» از مجموعۀ صدا برای کودکان.]

* * *

با صدای:
نیکو خردمند: قصه‌گو
آذر دانشی: زن برزگر
بهزاد فراهانی: پیرمرد
مظفر مقدم: برزگر
کیومرث مبشری: درخت
وفا لاهیجی: پسر (قهرمان)
فرح کاظمی: بلبل

م. آزاد ـ لی‌لی حوضک (کانون پرورش فکری)

لی‌لی لی‌لی حوضک
بازآفرینی: م. آزاد
موسیقی متن:  شیدا قرچه‌داغی
تهیه‌شده در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. تهران، سال ۱۳۵۱

تا آنجا که یادم می‌آید در ترانه‌های کودکانه و قدیمی ایرانی، سه متل شناخته شده وجود دارد که «آب» و «افتادن» وجه مشترک آنهاست.

یکی «گنجشکک اشی‌مشی» است و پرهیز او از اینکه مبادا «لب بوم ما» بنشیند، چرا که «می‌افتی توی حوض نقاشی»، یکی هم آن «فیل» که «اومد آب بخوره، افتاد و دندونش شکست»، و بالاخره «جوجو» [جوجه] که او هم آمده بود «آب بخوره، افتاد تو حوضک».

آنچه که بین «جوجو» و «گنجشکک اشی‌مشی» مشترک است اما، ترتیبی است که در ترتیب دادن این دو اتفاق می‌افتد.

برای «گنجشکک»: کی ‌می‌گیره؟ «فراش‌باشی»، کی می‌کُشه: «قصاب‌باشی» و کی می‌خوره؟ «حکیم‌باشی».

و برای «جوجو»، در بازی کودکانۀ «لی‌لی‌ حوضک» وقتی کف دست کودک را (حوضک) قلقلک می‌دهند و انگشت‌های دست او را یکی‌یکی جمع می‌کنند ترتیب این است که: این کُشت‌ش ، این پُخت‌ش، و کی خوردش؟ «منِ منِ کله‌گُنده!»

«اسفندیار منفردزاده» در دو ترانه از ساخته‌های خود (گنجشکک اشی‌مشی با صدای «فرهاد مهراد») و (لی‌لی حوضک، با صدای «گیتی پاشایی») هر دو متل را به شکلی که بوده و خوانده می‌شده در نظر داشته است.

«محمود مشرف آزاد تهرانی» (م. آزاد) اما در روایتی که از این متل قدیمی دارد، از منظر دیگری به قضیۀ «در حوض افتادن جوجو» نگاه کرده است. این شعر کودکانه که بر مبنای آن متل قدیمی سروده شده، اول در شکل کتاب با نقاشی «محمد عدنانی» و بعد در اجرایی گفتاری ـ شنیداری، از سوی «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» منتشر شد.

* * *

با صدای:
نیکو خردمند: قصه‌گو
پروین چهره‌نگار: مرغ
شیوا گورانی: جوجه
رضا بابک: خروس
علی‌اصغر عسگریان: زاغ
پیروز چهره‌نگار: غاز
ثریا قاسمی: گربه
بهزاد فراهانی: بُزی