به کانال ما در تلگرام بپیوندید

اینستاگرام نشریه سه‌پنج

توییتر نشریه سه‌پنج

اصطلاح “چرخه قاعدگی” به تغییرات طبیعی بدن زنان اطلاق میشه که اونا رو برای بارداری آماده میکنه.
در یک چرخه طبیعی قاعدگی، زنانی که قاعده میشن (که از آن تحت عنوان پریود هم یاد میشه) در هر دوره یک تخمک آزاد میکنند و در طول این دوره، خون، سلول ها و مخاط سطحی رحم رو هم تخلیه میکنن.
چرخه قاعدگی از اولین روز دوره قاعدگی شروع میشه (که به عنوان رو اول شناخته میشه) و روز قبل از شروع پریود بعدی به اتمام میرسه. درسته که مدت زمان چرخه قاعدگی در حالت معمول 28 روز هستش ولی در بین زنان مختلف و همچنین از یک پریود تا پریود دیگه میتونه متفاوت باشه. درحالت کلی چرخه های قاعدگی از 20 تا 40 روز عادی طلقی میشن و چرخه هایی که بیشتر از 6 هفته طول بکشن، غیر طبیعی بحساب میان.
طول چرخه قاعدگی زنان، در طول عمر اونا میتونه متفاوت باشه و پریود های نامنظم در بین زنانی تازه به سن بلوغ رسیدن و همچنین کسانی که نزدیک سن یائسگی قرار دارند، بسیارمتداول هستش. عواملی مثل استرس، احساسات شدید (خوب یا بد)، تغییرات وزن، فعالیت های فیزیکی زیاد و مسافرت کردن میتونن موجب بی نظمی در چرخه های قاعدگی زنان بشن.

مراحل چرخه قاعدگی
چرخه قاعدگی از 4 مرحله متفاوت تشکیل شده که عبارتند از: خونریزی رحم، مرحله فولیکولی، تخمک گذاری و مرحله لوتئال.
درسته که خون ریزی، اولین مرحله از چرخه قاعدگی بحساب میاد ولی به منظور درک بهتر از قاعدگی لازمه که ابتدا مراحل دیگه قاعدگی رو شرح بدیم.
**مرحله فولیکولی
**در طول این مرحله، غده هیپوفیز هورمون محرک فولیکولی (FSH) رو آزاد میکنه که موجب میشه بین 10 تا 20 فولیکول (سلول هایی که شامل تخم های نابالغ هستن و به عنوان تخمک شناخته میشن) شروع به رشد در داخل تخمدان ها کنن. این تخمک ها هم به نوبه خود، هورمون استروژن تولید میکن که باعث میشه پوشش داخلی رحم (آندومتر) برای پذیرفتن تخمک های بارور شده احتمالی، ضخیم و آماده بشه.
در حالت نرمال، معمولا فقط یک فولیکول رشد کرده و به تخمک بالغ تبدیل میشه. این فولیکول آماده به سمت خروجی تخمدان حرکت کرده و بقیه فولیکول ها تجزیه میشن و توسط بدن دوباره جذب میشن. مرحله فولیکولی از اولین روز قاعدگی شروع شده و با تخمک گذاری به اتمام میرسه. مدت زمان مرحله فولیکولی بسته به زمان تخمک گذاری میتونه متغییر باشه.

**تخمک گذاری
**اصطلاح تخمک گذاری به آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان گفته میشه. در طول مرحله فولیکولی، افزایش سطح هورمون استروژن در بدن خانوم ها موجب میشه تا غدد جنسی مغز شروع به تولید هورمون های جنسی (GnRH) کنن. این کار به نوبه خود سبب میشه که غده هیپوفیز شروع به تولید میزان بیشتری هورمون لوتنسینگ (LH) کنه. این افزایش ناگهانی در میزان هورمون LH که ازش تحت عنوان موج LH یاد میشه، ماشه تخمک گذاری رو میکشه و باعث میشه تخمک گذاری شروع بشه. به دنبال تخمک گذاری، تخمک به داخل لوله فالوپ رها میشه تا به آرومی به سمت رحم حرکت کنه. بعد از رها شدن تخمک اگر طی 6 تا 24 ساعت لقاح صورت نگیره، تخمک از بین میره و تجزیه میشه.

**ترشحات و موقعیت دهانه رحم
**دقیقا قبل از تخمک گذاری ترشحات دهانه رحم مثل سفیده تخم مرغ خام، صاف و لغزنده میشن؛ این ترشحات خاصیت ارتجاعی دارن و میتونن بین دو انگشت به راحتی کش بیان؛ به این نوع ترشحات دهانه رحم، “مخاط بارور” هم گفته میشه، چراکه یک زن با داشتن چنین ترشحاتی قابلیت باروری پیدا میکنه؛ مخاط بارور به تغذیه و حرکت اسپرم ها از واژن به سمت دهانه رحم کمک بسزایی میکنه.
وقتیکه زن در مرحله ای از چرخه قاعدگی قرار داره که قابلیت باروری نداره، مخاط دهانه رحم، رنگ و ساختار متفاوتی پیدا میکنه. از لحاض ساختاری میتونه چسبنده، سست، صمغ مانند ویا مثل لوسیون بشه و از لحاض رنگ از سفید و شیری تا زرد میتونه متغیر باشه. این نوع از مخاط بین انگشتان دست کشیده نمیشه و ممکنه بوی تندی هم داشته باشه. باید در نظر داشته باشین که خیلی از عوامل ازجمله تحریک جنسی، آب منی، مواد لیزکننده مثل لوبریکانت، اسپرم کش ها، عفونت های واژنی (به عنوان مثال برفک واژنی) و حتی داروهای خاصی که فرد مصرف میکنه، همگی میتونن به ساختار و رنگ ترشحات واژن تاثیر بگذارن.
موقعیت و میزان گشادگی دهانه رحم (cervix) در طول چرخه قاعدگی میتونه تغییر کنه. تقریبا در زمان تخمک گذاری، دهانه رحم به یک موقعیت بالاتر حرکت میکنه و گشادتر میشه. بعضی خانومها ممکنه در طول تخمک گذاری، کشیدگی یا دردهایی رو در اون ناحیه احساس کنن. این دردها میتونه از گرفتگی عضلات شکم یا دردهای عمومی شکم تا درد های شدید در یک طرف شکم متفاوت باشه. گاهی حتی در این دوران ممکنه لکه بینی (خونریزی های کم) هم اتفاق بیوفته.

**زمان تخمک گذاری
**بیشتر زنان بر این باور هستند که تخمک گذاری در اواسط چرخه قاعدگی اتفاق می افته. در واقع 12-16 روز قبل از اینکه پریود بعدی شروع بشه. بنابراین، یه زن با چرخه قاعدگی 28 روز میتونه در وسط چرخه (بین روز 12 و روز 16) تخمک گذاری کنه و به همین ترتیب یه زن با چرخه 36 روزه میتونه بین روز 20 و روز 24 تخمک گذاری کنه.
برای آن دسته از زنان که چرخه های قاعدگی نامنظم دارن، روش آسون برای تقریب زمان تخمک گذاری اینه که عدد 16 رو از تعداد روزهای چرخشون کم کنن و سپس به عدد بدست اومده 4 رو اضافه کنن. به این ترتیب به آسونی میتونین زمان تخمک گذاری خودتون رو محاسبه کنین. برای مثال زنی با چرخه قاعدگی 22 روزه احتمال میره که در بین روزهای 6 ام و 10 ام از چرخه قاعدگی تخمک گذاری کنه.

**تخمک گذاری و لقاح
**پس از تخمک گذاری، تخمک ها نهایتا تا 24 ساعت میتونن زنده بمونن ولی در حالت معمول بین 6 تا 12 ساعت این زمان طول میکشه؛ ولی در طرف مقابل، اسپرم مردها معمولا تا سه روز زنده میمونن ولی در صورت وجود مخاط بارور در داخل واژن همین اسپرم ها تا 5 روز هم توان زنده موندن دارن. بنابراین میشه گفت که باروری فقط در بازه باروری زنان میتونه اتفاق بیافته که از 5 روز مانده به تخمک گذاری تا 24 ساعت بعد از تخمک گذاری رو شامل میشه.

**مرحله لوتئال
**در طول این مرحله، بقایای فولیکول که از تخمک بجا مونده ( که تو این مرحله جسم زرد نامیده میشه) مقدار زیادی هورمون پروژسترون و کمی هم استروژن آزاد میکنن. این هورمون ها به ضخامت بیشتر و حفظ پوشش داخلی رحم کمک میکنن. اگه لقاحی اتفاق نیوفته، جسم زرد تجزیه میشه و میزان هورمون پروژسترون کاهش پیدا میکنه و موجب فروپاشی پوشش داخلی رحم میشه. در طول مرحله لوتئال ممکنه زنان برخی تغیرات جسمی و احساسی رو تو خودشون تجربه کنن که میشه به موارد زیر اشاره کرد: سینه های برجسته و حساس، نفخ، تغییر در خلق و خو، خستگی و یا اضطراب. از این مسئله تحت عنوان “سندروم قبل از قاعدگی” یاد میشه.

خونریزی
خونریزی قاعدگی زمانی اتفاق میوفته که پوشش دیواره رحم فرو میریزه و در داخل واژن جریان پیدا میکنه. این خونریزی معمولا سه تا 7 روز طول میکشه. البته در بانوانی که پریود های منظمی دارن این زمان میتونه کمتر یا بیشتر هم باشه حتی میتونه از یک چرخه تا چرخه قاعدگی دیگه هم متفاوت باشه. مایعاتی که در طول خونریزی های قاعدگی از بدن خارج میشن علاوه بر خون از مواد دیگری هم ساخته شدن که عبارتند از سلول های آندومتر(سلول های تشکلیل دهنده مخاط رحم(endometrial cells))، مخاط دهانه رحم و ترشحات واژن. مقدار مایع قاعدگی که در طول چرخه قاعدگی از بدن زنان خارج میشه از یک زن به زن دیگه میتونه متفاوت باشه؛ حتی در بین چرخه های مختلف هم مقدارش میتونه فرق کنه؛ اما یک زن در حالت نرمال در هر پریود تقریبا معادل 50 تا 100 میلی لیتر خونابه از خودش دفع میکنه.
میزان خروج مایع قاعدگی در اوایل قاعدگی میتونه زیادتر یا کمتر از حد معمول باشه. حتی رنگ این مایع هم میتونه در محدوده سیاه و قهوه ای، قرمز تیره، قرمز روشن و صورتی تغییر بکنه. این مایع قاعدگی بعد از اینکه برای مدتی در تماس با هوا قرار گرفت، بوی بدی تولید میکنه.

**سن اولین و آخرین پریود (شروع قاعدگی و یائسگی)
**در استرالیا، شروع قاعدگی ( اولین باری که پریود میشن) اغلب در دختران11 تا 14 ساله اتفاق میافته. قاعدگی معمولا یک یا دو سال بعد از تغییرات ظاهری بلوغ مثل رشد سینه ها و موهای شرمگاه و زیر بغل، شروع میشه ولی باید در نظر گرفت که عوامل ژنتیکی، قومیت، تاثیرات اجتماعی، اندازه و وزن یک دختر میتونه در زمان شروع قاعدگی های اون موثر باشه. دخترانی که شاخص توده بدنی (BMI) بالایی دارند، با احتمال بیشتری زودتر از دخترانی که شاخص توده بدنی پایینی دارن پریود میشن. دخترانی که از لحاظ فیزیکی فعال هستن مثل ورزشکاران معمولا با کمی تاخیر نسبت به بقیه هم سن و سالان خود اولین پریود خودشون رو تجربه میکنن.
تحقیقات نشون میده که متوسط سن شروع قاعدگی در طول قرن اخیر پایین تر اومده. این امر میتونه دلایل مختلفی داشته باشه از جمله: بهبود رژیم غذایی، افزایش مراقبت های بهداشتی و حتی افزایش استروژن محیطی از طریق عواملی مثل حشره کش ها و پلاستیک ها. تحقیقات اخیر نشون میده که سن شروع قاعدگی در دخترانی که زندگی پر استرسی داشتن مثل داشتن مشکلات خانوادگی یا دوران کودکی سختی رو گذروندن و همچنین دخترانی که در طول دوران رشد پروتئین های حیوانی مثل شیر گاو بیشتری مصرف کردن، اولین پریودشون رو تو سن پایین تری تجربه میکنن.
اگر دختری به سن 16 سالگی رسیده ولی هنوز پریود هاش شروع نشده باشه، پیشنهاد میکنیم برای اطمینان بیشتر از عدم وجود مشکلات پزشکی که مانع از پریود شدن او میشود، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنند.
وقتی دختران برای اولین بار پریود میشوند، به دلیل اینکه در اولین دفعه هیچ گونه تخمکی ایجاد نمیشود، پس احتمال بارداری وجود ندارد. ولی باید در نظر داشته باشین که بعد از شروع پریود ها، بدن شما توانایی باردار شدن داره، پس پیشنهاد میکنیم اگر تمایلی به بارداری ندارین حتما از روش های پیشگیری از بارداری بهره ببرین.
پریود های بدون تخمک گذاری حتی در سایر مراحل زندگی هم میتونه رخ بده، مثلا قبل از یائسگی. یائسگی، که از اون به عنوان پایان پریود های زندگی یاد میشه، معمولا در دهه چهارم زندگی زنان و نزدیک 50 سالگی رخ میده. در نزدیکی های یائسگی، چرخه های قاعدگی و میزان اونا متغیر میشه و ممکنه کمتر، بیشتر یا حتی طولانی تر بشه. درسته که خونریزی های نامنظم در این دوران عادی طلقی میشن ولی در عین حال میتونه نشانه سرطان دهانه رحم نیز باشه، به همین دلیل پیشنهاد میکنیم در این دوران حتما به پزشک خودتون مراجعه کنین. حتی در این دوران هم بدلیل اینکه از عدم تخمک گذاری اطمینانی وجود نداره پیشنهاد میکنیم در صورتیکه قصد بارداری ندارید همچنان از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

**سکس و قاعدگی
**بعضی زن ها در طول پریود هاشون بنا به دلایل شخصی، فرهنگی و یا مذهبی مانع از انجام سکس میشن. درحالیکه، دلایل شهودی و علمی که بشه با استناد به اونا سکس نکردن در طول پریود رو پیشنهاد کرد، معدود و کم رنگ هستن. یکی از دلایلی که سکس در این دوران نهی میشه به این دلیل هستش که سکس در طول پریود احتمال انتقال بیماری های جنسی مثل هپاتیت C یا ایدز رو افزایش میده. باید در نظر داشته باشین که در صورت سکس محافظت نشده احتمال بارداری برای زنان حتی در طول خونریزی های قاعدگی هم وجود داره پس بهتره اگه تمایلی به بارداری ندارین، بیخیال روش های پیشگیری از بارداری نشین.

**قرص ها و تاثیر آنها بر قاعدگی
**قرص ها حاوی استروژن مصنوعی برای پیشگیری از رشد تخمک (و در نتیجه تخمک گذاری) بوده و از طرفی نیز دارای پروژسترون هستن که موجب افزایش ضخامت مخاط دهانه رحم (و در نتیجه کاهش سرعت حرکت اسپرم ها) میگردد؛ و در حالت کلی توسعه و رشد دیواره های رحمی را با مشکل مواجه میکنند.
خانم هایی که تخمک گذاری نمیکنند، تغییرات مخاط دهانه رحم و یا درد تخمک گذاری ندارن. در واقع پریود های افرادی که قرص مصرف میکنند ناشی از قطع هورمون های مصنوعی موجود در قرص ها میباشد و یک قاعدگی طبیعی بحساب نمی آید.
زنانی که از این نوع قرص ها استفاده میکنند میتونن پریود های خود را به تاخیر بیاندازند یا اصلا یک پریود را حذف کنند، این ویژگی در مواقع سفر یا موقعیت های خاصی مثل عروسی میتواند مفید واقع شود. زنانی که مبتلا به مشکلات سلامتی مثل کیست های تخمدان یا میگرن های قاعدگی هستند، به وسیله این قرص ها میتونن تعداد پریود های سالانه خودشون رو کم کنن تا در نتیجه میزان عوارض پریود هاشونم کاهش پیدا کنه. زنانی که از قرص های تک مرحله ای (نوعی قرص که همان میزان هورمون ها رو در یک نوبت به بدن میرسونن) استفاده میکنن و میخوان که یک چرخه از قاعدگی رو حذف کنن کافی هستش که بعد از پایان یافتن قرص های غیرضرروی/ شکر بجای فاصله انداختن مستقیما به سراغ بسته بعدی برن. ولی زنانی که از قرص های سه مرحله ای (قرص هایی که هورمون های مورد نیاز بدن رو در سه مرحله آزاد میکنن) استفاده میکنن، اگر همین کارو انجام بدن ممکنه با لکه بینی مواجه بشن؛ به همین دلیل پیشنهاد میکنیم که اگه از قرص های سه مرحله ای استفاده میکنین و میخوایین تا یک چرخه از قاعدگی رو حذف کنین حتما با پزشک خودتون مشورت کنین.
در زنانی که از قرص های ضد بارداری استفاده میکنن هم احتمال خونریزی های قاعدگی غیر منتظره وجود داره، بخصوص اگه از قرص های سه مرحله استفاده میکنین یا در ماه های اول استفاده از قرص های ضد بارداری هستین. حتی اگه خونریزی رخ بده، در صورتیکه شما قرص هاتون رو مرتبا و سر وقت استفاده کرده باشین، همچنان مصون از بارداری هستین ولی باید با پزشک خودتون در این رابطه صحبت کنین چرا که شاید نیاز باشه پزشک نوع قرص های مصرفی تون رو تغییر بده و مطمئن بشه که این خونریزی ها دلیل دیگه ای نداشتن.

**بازگشت قاعدگی بعد از تولد فرزند
**مدت زمانی که طول میکشه یک زن بعد از تولد فرزند خودش به چرخه طبیعی قاعدگی هاش برگرده تا حد زیادی بستگی به این داره که مادر به فرزند خودش شیر میده یا نه. دلیل این امر به هورمون پرولاکتین برمیگرده که موجب تحریک بدن برای تولید شیر میشه و با مهار تخمک گذاری مانع از بازگشت قاعدگی میشه. به همین دلیل زنانی که بطور کامل از شیر خودشون برای تغذیه نوزاد استفاده میکنن برای چندین ماه یا حتی گاهی تا پایان دوران شیردهی، باردار نمیشن. بازگشت قاعدگی در زنان شیرده به تعداد دفعات شیردهی و میزان اونا بستگی داره.
زنانی که به بچه هاشون شیر خودشون رو نمیدن یا همراه با شیر خودشون از شیر خشک هم برای تغذیه بچه استفاده میکنن، معمولا در طول 5 یا 6 هفته بعد از تولد نوزاد، چرخه های قاعدگی خودشون رو تجربه میکنن. البته باید در نظر داشته باشین که خانوم ها قبل از شروع اولین قاعدگی شون بعد از تولد فرزند، به دلیل آزاد کردن تخمک، توانایی باروری دارن، پس در حالت کلی میشه اینجوری تفسیر کرد که درسته شیردهی تا حدودی مانع از بارداری میشه ولی روش قابل اتکایی برای پیشگیری از بارداری به حساب نمیاد.

**رعایت بهداشت
**پدها
پدهای بهداشتی که در ایران از اونا تحت عنوان نوار بهداشتی یاد میشه در انواع و اشکال مختلفی با قابلیت جذب مایعات دفعی در سطوح مختلف (مثل پدهای شبانه) در بازار به وفور یافت میشن. این پدها بسته به شرایط و نوع اونا معمولا بایستی هر سه یا چهار ساعت یکبار تعویض بشن و پد قدیمی بایستی به نحو مناسب دور انداخته بشن. بخاطر داشته باشین که هیچ گاه این پد های مصرف شده رو در چاه توالت نندازین چرا که موجب گرفتی چاه توالت میشن. البته بجای این پد های یکبار مصرف میتونین از پارچه های قابل شستشو نیز استفاده کنین.

**تامپون ها
**بسیاری از زنان استفاده از تامپون ها رو بدلیل راحتی در استفاده ترجیح میدن. تامپون ها هم در انواع سایزها و با قدرت های جذب متفاوتی تولید و عرضه میشن که زنان بایسیتی بسته به نیاز خود از اونا استفاده کنن. تامپون ها هم هر سه یا چهار ساعت نیاز به تعویض دارن.
برخی از زنان نگران این هستن که تامپون ها ممکنه تو اونا گم بشه، ولی باید بدونین که این کار از لحاظ فیزیکی غیر ممکن هستش چرا که دهانه رحم اونقدر کوچیک هستش که تامپون امکان ورود به اون رو نداره. گاهی پیش میاد که واژن شروع به مکش تامپون میکنه در این مواقع در صورتیکه میخوایین تامپون رو تعویض کنین میتونین تو حالت چمباته یا در در لگن آب گرم حمام بشینین و تامپون رو در بیارین؛ اگه دیگه اینم جوابگو نبود که این اتفاق بسیار نادر هستش، چاره ای جز مراجعه به پزشک ندارین.
دختران جوان و گاهی هم والدین اونا این سوال رو میپرسن که آیا باکره ها هم میتونن از تامپون استفاده کنن؟ در اکثر موارد جواب “بله” هستش چراکه تامپون توانایی پاره کردن پرده بکارت رو ندارد. باید بدونین که پرده بکارت لایه نازکی از پوست هستش که به دیواره های واژن در نقطه ورودی واژن متصل شده. پرده بکارت در وسط خود دارای سوراخ کوچکی است که به خروج مایعات از بدن در هنگام قاعدگی کمک میکنه. افزایش میزان استروژن در زمان های پریود موجب افزایش ضخامت پرده بکارت میشه که خود این مسئه قابلیت ارتجاعی و مقاوت پرده بکارت را افزایش میده و به راحتی میتونه بسط یافته و یک تامپون را در خود نگه داره. در مورد دخترانی که در مورد سلامت بکارت خود در استفاده از تامپون شک دارن باید گفت که با نگاه کردن به پرده بکارت امکان تشخیص اینکه از تامپون استفاده شده یا نه مقدور نیست و حتی بهتره بدونین که در اولین قاعدگی به عنوان یک پدیده فیزیکی طبیعی پرده بکارت دیگه دست نخورده نیست.
برای اینکه بتونین برای بار اول از تامپون راحت تر استفاده کنین، بهتره که دفعه اول از تامپون های مینی استفاده کنین و روش کمی لوبریکانت بزنین؛ بعد اینکه تونستین تامپون رو به درستی در جای خودش قرار بدین باید بدونین که زن توانایی حس اون رو نداره.
والدین دختران جوان بایستی مدام به فرزندان خود تعویض تامپون رو یادآوری کنن. و به اونا بگن که همانند پدهای بهداشتی، تامپون ها روهم نباید در چاه توالت انداخت.

**فنجان های قاعدگی
**فنجان های قاعدگی که از پلاستیک یا سیلیکون ساخته شدن، در داخل واژن قرار داده میشن تا بتونن مایعات قاعدگی رو در خودشون نگه دارن. از این فنجون ها میتونین در زمان انجام فعالیت های بدنی مثل شنا کردن استفاده کنین ولی نمیتونین از این فنجون در زمان انجام سکس واژنی استفاده کنین. در کشور استرالیا استفاده از این فنجان ها عمومیت نداشته و فقط در مواقع درمانی و در صورت تجویز پزشک قابلیت استفاده دارن. به همین دلیل نمیتونین اونارو از سوپرمارکت ها بخرین ولی امکان خرید آنلاین اونا وجود داره. فنجان های قاعدگی در اشکال وسایز های مختلفی تولید میشن، زنان در هنگام انتخاب این فنجان ها باید به حجم خونریزی، آناتومی بدنی، میزان فعالیت های بدنی و حتی وجود فرزندان هم توجه کنن.