خدایان! خدایان!

دی. اچ. لارنس

مردمان در ساحل تنی به آفتاب سپرده بودند و بدن‌نمایی می‌کردند

همه چیز ملال‌انگیز بود، دست و پاهای مصنوعی، پستان‌های مصنوعی

صداهای مصنوعی و حتی چترهای شاد مصنوعی.

اما زنی، تنها و شرمناک، زیر شیر آب می‌شست تن خود را

و درخشش حضور خدایان چون سوسن بود

و نیلوفر دریایی.

دیوید هربرت لارنس معروف به دی اچ لارنس (به انگلیسی: David Herbert Lawrence) نویسنده، شاعر، نقاش، مقاله‌نویس بریتانیایی و یکی از معتبرترین چهره‌های ادبیات زبان انگلیسی بود.

لارنس در خانواده فقیری در شهر ایستوود ناتینگهام‌شایر در سال ۱۸۸۵ میلادی دیده جهان گشود. وی پس از مدتی آموزگاری به سال ۱۹۱۱، نخستین داستان خود را به نام طاووس سفید نوشت. پس از آن، او در سال ۱۹۱۹ به اروپا و استرالیا و آمریکا سفر کرد و در این مدت داستانهای بسیاری منتشر کرد که از مبان آنها می‌توان به پسرها و عاشقها و رنگین کمان(لارنس) اشاره کرد. وی در نمایاندن غرایز حیوانی و همچنین عواطف بشری مهارت ویژه‌ای داشت. شیوه نگارش او ساده و داستانهایش انتقادی و لطیف است. دی اچ لارنس که در زمره بهترین نویسندگان قرن بیستم به حساب می‌آید، بخشی از شهرت و اعتبارش را به دلیل نگارش داستانهای بحث‌برانگیزی که در زمان خودش «غیراخلاقی» خوانده می‌شد، به دست آورده‌است. از آثار معروف او می‌توان به «رنگین کمان»، «طاووس سفید»، «پسرها و عاشقها» و «زنهای عاشق» اشاره کرد. اما معروف‌ترین اثر او «عاشق خانم چترلی» است، خلاصه شده این داستان با عنوان «فاسق لیدی چترلی» در ایران ترجمه شده‌است. انتشار این رمان به دلیل دربرداشتن صحنه‌های عیان جنسی در ایالات متحده آمریکا و بریتانیا ممنوع بود.

دی اچ لارنس که در زمره بهترين نويسندگان قرن بيستم به حساب می آيد، بخشی از شهرت و اعتبارش را به دليل نگارش داستانهای بحث برانگيزی که در زمان خودش ” غير اخلاقی” خوانده می شد، به دست آورده است.

از آثار معروف او می توان به “رنگين کمان”، “طاووس سفيد”، “پسران و عشاق” و “زنان عاشق” اشاره کرد. اما معروف ترين اثر او “معشوق خانم چترلی” است، خلاصه شده اين داستان با عنوان “فاسق ليدی چترلی” در ايران ترجمه شده است. انتشار اين رمان به دليل در بر داشتن صحنه های عيان جنسی در ايالات متحده آمريکا و بريتانيا ممنوع بود.

عشق ممنوعه

لارنس نگارش “معشوق خانم چترلی” را در سال 1928 در شمارگانی محدود در فلورانس ايتاليا منتشر کرد. اين کتاب سالها به طور مخفيانه در بريتانيا چاپ می شد تا سرانجام در سال 1960 در دادگاهی از اين رمان رفع قباحت شد و مجوز چاپ گرفت.

“معشوق خانم چترلی” داستان زنی ثروتمند و اشراف زاده به نام کنتس چترلی است که همسر ملاکش، سر کليفورد، در اثر آسيب ديدن در جنگ فلج می شود و توانايی جنسی اش را از دست می دهد. خانم چترلی ابتدا با يکی دو مرد آن هم کسانی که چندان از لحاظ اجتماعی در سطح بالايی نيستند رابطه برقرار می کند و چندی بعد درگير يک رابطه عاشقانه جدی می شود.

پرداخت جزئيات روابط جنسی ميان زن و مرد در اين رمان و بسياری از آثار لارنس مشهود است. شايد به همين دليل بوده که آثار او در زمان حياتش در جامعه سنتی و اشرافی بريتانيا غير اخلاقی شناخته می شده و سالها به دليل” ترويج فرهنگ شهوترانی” در محاق به سر می برده است. 

لارنس در دفاع از خود، پرداختن به جنبه های گوناگون روابط جنسی در آثار را بازتاب اميال سرکوب شده طبيعی انسان می دانست که در طول تاريخ همواره مانع از پيشرفت انسان بوده و بشر به ندرت جرئت بروز آن را داشته است. نگاه زيبايی شناختی او به روابط جنسی، به اين نياز طبيعی و زمينی بشر جنبه ای مقدس می بخشد و يا به عبارتی ديگر تقدس را از آسمان به زمين می کشاند.

با اين حال متن آثار لارنس همواره به عنوان نمونه های فاخر زبان انگليسی در سراسر دنيا تدريس می شود با وجود اينکه محتوای آنها هميشه به طور جدی متهم به در بر داشتن مظاهر ” فاشيسم، نژاد پرستی و تبعيض جنسی” بوده است.

“شاعری که داستان می نوشت”

محمود کيانوش، نويسنده، شاعر، منتقد ادبی و مترجم ايرانی که تعدادی از آثار دی اچ لارنس را به فارسی برگردانده است، درباره لارنس می گويد:” او شاعری بود که داستان می نوشت؛ نقاشی بود که شعر می گفت و جامعه شناسی بود که می خواست آنچه را در جهان و انسان در می يافت به شکلهای گوناگون بيان کند. شايد بتوانيم بگوييم که بعد از لارنس تا امروز انگلستان نويسنده ای به قدرت فکری و زبانی او نداشته است. او با کلمات نقاشی می کرد و نثرش موسيقی خاصی داشت و تصويرها را زنده نشان می داد. لارنس می کوشيد که از طبيعت انسان و از انسان در طبيعت سخن بگويد و برای احساس انسان بيش از تعقل او ارزش قائل بود.”

درباره دی اچ لارنس او شاعری بود که داستان می نوشت؛ نقاشی بود که شعر می گفت و جامعه شناسی بود که می خواست آنچه را در جهان و انسان در می يافت به شکلهای گوناگون بيان کند.   محمود کيانوش، مترجم آثار لارنس به فارسی

لارنس در طول زندگی نسبتا کوتاهش (45 سال) آثار زيادی در قالب داستان، شعر و مقاله به رشته تحرير در آورد. جان وورتن استاد دانشگاه ناتينگهام و نويسنده کتاب “دی اچ لارنس: زندگی يک بيگانه”، لارنس را يک نويسنده حرفه ای می داند بدان معنا که او مجبور بود برخلاف بسياری از نويسندگان هم دوره اش در آغاز قرن بيستم، مانند ويرجينيا وولف و جيمز جويس از راه نويسندگی ارتزاق کند.

زندگينامه

ديويد هربرت لارنس در روز يازدهم سپتامبر 1885 در شهر ايستوود ناتينگهامشاير در انگلستان به دنيا آمد. او چهارمين فرزند يک کارگر معدن معتاد به الکل بود. مادرش آموزگاری بود که از نظر تحصيلات بسيار بالاتر از پدرش بود. کودکی لارنس در فقر و اختلافات خانوادگی ميان پدر و مادرش گذشت. به تشويق مادرش به هنر و ادبيات علاقه مند شد. بسياری از شخصيت های اصلی داستانهای لارنس برگرفته از شخصيت مادرش بوده است. شخصيت زنی تحصيل کرده، از طبقه ای متوسط که همواره در تقابل و تضاد با شخصيت مرد از طبقه کارگری جامعه است. در سال 1910 لارنس به مادرش که در حال احتضار بود با خورانيدن داروی خواب آور کمک کرد که مرگی آسان داشته باشد. اين بخشی از واقعيتی بود که سه سال بعد، لارنس آن را در رمان پسران و عشاق گنجانيد.

لارنس پس ازپايان تحصيلات مقدماتی اش در ناتينگهام، با بورسيه تحصيلی ای که به دست آورد، تحصيلاتش را در دانشگاه ناتينگهام ادامه داد. نخستين رمان او “طاووس سفيد” بود که در سن 27 سالگی آن را منتشر کرد.

او در 29 سالگی با زنی 35 ساله به نام فريدا ويکلی ازدواج کرد، اين ازدواج بر اثر فشارهای اقتصادی و همچنين رابطه عاشقانه فريدا با سربازی ايتاليايی که پس از مرگ لارنس با او ازدواج کرد، چندان آرام و خوشايند نبود؛ ولی با اين حال اين زوج در دو دهه پايانی عمر لارنس به بسياری از کشورها سفر کردند. آنها در سال 1924 به شهر کوچکی در ايالت نيومکزيکوی آمريکا رفتند و مدتی را در آنجا گذراندند، جايی که لارنس مقاله معروفی به نام “نيو مکزيکو” را در آن به پايان برد.

لارنس در روز دوم مارس 1930 در فرانسه درگذشت و بنا به خواست خودش در زمان حياتش، جسدش را سوزاندند. اما بعدها فريدا، خاکستر باقيمانده از جسدش را به محلی که زمانی محل زندگی شان بود، منتقل کرد و آن را در بنای يادبودی که برای او ساخته شده بود، پخش کرد.

از روی آثار لارنس چند فيلم از جمله روباه ( مارک ريدل 1967) باکره و کولی ( کريستوفر مايلز) ساخته شد.شعر “رمز” از دی اچ لارنس با ترجمه محمود کيانوش

محمود کيانوش نخستين مترجم آثار لارنس به فارسی و معرفی کننده چندين شعر از او در ايران است. او “داستانهای زنی که گريخت”، “عشق در ميان کومه های يونجه”،” مردی که جزيره ها را دوست می داشت” و “عطر گلهای داوودی” لارنس را به فارسی برگرداننده است.

رمز

من اکنون سراپا جامی از بوسه ام
همچون جامهايی که زنان نازک اندام مصری
برای عشرت يکی از خدايان پر می کردند.

من جام بوسه ها را به سلامت تو برمی دارم
و از گوشه های پنهان معبدی
با نوازشهای وحشی، تو را به آوای بلند می خوانم.

و شور خواستن بر کناره سرخ روشن لبهای من می لغزد
و سرود درخشان
در تن سپيد و باريک من فرو می چکد.

و من در برابر محراب
جام لبالب را شادمانه پيش می آورم
و تورا می خوانم که خم شوی و آن را بنوشی،
ای متعال.

آه، مرا بنوش تا من همچون رمزی
در جام تو باشم
همچون شرابی که هنوز در شور مستی است،
همچنان پرتو افشان از شور مستی.

شرابهای آميخته و يگانه تو و من
آن رمز مقدس را در می يابند.

آرامگاه ابدی، در شرق نیومکزیکو، ایالات متحده آمریکا

رمانها
The White Peacock – طاووس سفید (۱۹۱۱)
The Trespasser – عهد شکن (۱۹۱۲)
Sons and Lovers – پسرها و عاشق‌ها (۱۹۱۳)
The Rainbow – رنگین کمان (۱۹۱۵)
Women in Love – زنهای عاشق (۱۹۲۰)
The Lost Girl – دختر گمشده (۱۹۲۰)
Aaron’s Rod – راد هارون (۱۹۲۲)
Kangaroo – کانگورو (۱۹۲۳)
The Boy in the Bush – پسر در بوش (۱۹۲۴)
The Plumed Serpent – مار پلومد(۱۹۲۶)
Lady Chatterley’s Lover – عاشق خانم چترلی(۱۹۲۸)
The Escaped Cock – خروس فرار کرد (۱۹۲۹) (بعدها به عنوان مردی که مرده بود منتشر شد)
The Virgin and the Gypsy – باکره و کولی (۱۹۳۰)

داستان‌های کوتاه
The Odour of Chrysanthemums ۱۹۱۴
The Prussian Officer and Other Stories ۱۹۱۴
England, My England and Other Stories ۱۹۲۲
The Horse Dealer’s Daughter ۱۹۲۲
The Fox, The Captain’s Doll, The Ladybird ۱۹۲۳
St Mawr and other stories ۱۹۲۵
The Woman who Rode Away and other stories ۱۹۲۸
The Rocking-Horse Winner ۱۹۲۶
The Virgin and the Gipsy and Other Stories ۱۹۳۰
Delilah and Mr. Bircumshaw
Love Among the Haystacks and other stories ۱۹۳۰
Collected Stories ۱۹۹۴

مجموعه شعر
Love Poems and others ۱۹۱۳
Amores ۱۹۱۶
Look! We have come through! ۱۹۱۷
New Poems ۱۹۱۸
Bay: a book of poems ۱۹۱۹
Tortoises ۱۹۲۱
Birds, Beasts and Flowers ۱۹۲۳
The Collected Poems of D H Lawrence ۱۹۲۸
Pansies ۱۹۲۹
Nettles ۱۹۳۰
Last Poems ۱۹۳۲
Fire and other poems ۱۹۴۰
The Complete Poems of D H Lawrence 1964, ed. Vivian de Sola Pinto and F. Warren Roberts
The White Horse ۱۹۶۴
D. H. Lawrence: Selected Poems ۱۹۷۲
نمایشنامه‌ها
The Daughter-in-Law ۱۹۱۲
The Widowing of Mrs Holroyd ۱۹۱۴
Touch and Go ۱۹۲۰
David ۱۹۲۶
The Fight for Barbara ۱۹۳۳
A Collier’s Friday Night ۱۹۳۴
The Married Man ۱۹۴۰
The Merry-Go-Round ۱۹۴۱
The Complete Plays of D H Lawrence ۱۹۶۵
The Plays, edited by Hans-Wilhelm Schwarze and John Worthen
سفرنامه‌ها
Twilight in Italy and Other Essays – گرگ و میش در ایتالیا و مقالات دیگر ۱۹۱۶
Sea and Sardinia – دریا و سلامتی ۱۹۲۱
Mornings in Mexico – صبح در مکزیک ۱۹۲۷
Sketches of Etruscan Places and other Italian essays – نگاهی اماکن Etruscan ایتالیایی و سایر مقالات ۱۹۳۲
آثار ترجمه شده توسط لارنس
Lev Shestov – همه چیز امکان‌پذیر است ۱۹۲۰
ایوان الکسیویچ بونین – آقایی از سان فرانسیسکو ۱۹۲۲
جووانی ورگا – Mastro-Don Gesualdo ۱۹۲۳
جووانی ورگا – رمان‌های کوچک از سیسیل ۱۹۲۵
جووانی ورگا – Cavalleria Rusticana and other stories ۱۹۲۸
آنتونیو فرانسیکو گرازیانی – The Story of Doctor ۱۹۲۹
زندگی‌نامه‌ها
به فارسی
پسرها و عاشق‌ها، ترجمهٔ افسانه قادری، ناهید قادری، نشر متیس
رنگین کمان، ترجمهٔ افسانه قادری، ناهید قادری، نشر متیس
عروس، ترجمهٔ ناهید قادری، نشر متیس
باکره و کولی – ترجمه: کاوه میرعباسی -ناشر: لوح فکر
روباه – ترجمه: کاوه میرعباسی -ناشر: باغ نو
فاسق لیدی چترلی-محمد علی شیرازی (ترجمه ناقص)
مردی که مرده بود -پرویز داریوش
زنی که گریخت
عشق در میان کومه‌های یونجه-ترجمه محمود کیانوش انتشارات جاویدان
مردی که جزیره‌ها رادوست داشت-ترجمه محمود کیانوش انتشارات جاویدان